Mierniki

[ART]

Trzeci temat przygotowany przez Crizza jest gotowy do przedyskutowania. Bardzo proszę w ciągu nadchodzących kilku dni o zamieszczanie W TYM TEMACIE swoich komentarzy dot. poniższego tekstu. Zostaną one wzięte pod uwagę podczas przygotowania ostateczniej wersji opracowania, które trafi do działu BA.

--------------------------
Wyposażenie > Sprzęt > Przygotowanie brzeczki > Mierniki
--------------------------

Do warzenia z zacieraniem słodu niezbędny jest termometr. Może to być termometr laboratoryjny, o skali od 0 do powyżej 100 stopni Celsjusza, lub odpowiedni termometr elektroniczny. Najważniejsze, aby umożliwiał szybki pomiar temperatury zacieru, z dokładnością do 1 stopnia Celsjusza.

Przed nastawieniem brzeczki do fermentacji warto znać jej temperaturę. Zadanie drożdżami zbyt ciepłej brzeczki może je uśmiercić. Z kolei zbyt niska temperatura brzeczki wydłuży okres namnażania się drożdży w początkowej fazie fermentacji.

Przed nastawieniem brzeczki do fermentacji warto znać również temperaturę panującą w pomieszczeniu. W związku z tym domowa fermentownia powinna być wyposażona w dowolny termometr – pokojowy, zewnętrzny lub uniwersalny.

Termometr może również posłużyć jako wskaźnik w czasie fermentacji, która jest procesem egzotermicznym (tzn. towarzyszy jej efekt wydzielania ciepła). Jeśli w fermentorze panuje wyższa temperatura (o kilka stopni) niż w pomieszczeniu, oznacza to, że drożdże ciężko pracują i fermentacja trwa. Do pomiaru można stosować ciekłokrystaliczne termometry naklejane na plastikowy fermentor; ich dokładność pozostawia wiele do życzenia, ale do funkcji, którą pełnią są one wystarczające.

Drugim podstawowym miernikiem piwowara-amatora jest areometr, czyli miernik gęstości cieczy lub procentowej zawartości substancji rozpuszczonej w roztworze. Areometr działa w oparciu o prawo Archimedesa. Jest to najczęściej szklany pływak dwu-cylinder, w dolnej części szerszy i obciążony ołowiem, w górnej - węższy, z papierową skalą w środku. Areometr wkłada się do próbki brzeczki lub młodego piwa tak, aby swobodnie w niej pływał. Wskazanie odczytuje się ze skali, w miejscu, w którym zanurza się ona w cieczy. Pomiar najlepiej przeprowadzać w probówce czy innym wąskim naczyniu – można w nim szybko schłodzić brzeczkę do rozsądnej temperatury (ok. 20 stopni Celsjusza) i nie przejmować się dezynfekcją areometru.

Areometry są dostępne w sprzedaży, ale w razie niedostępności można przygotować prosty miernik samemu. Należy wziąć jakikolwiek obciążony u jednego końca, dość długi i lekki patyczek (można wykorzystać np. spławik) i zanurzyć go w wodzie o temperaturze pokojowej. Obciążenie należy tak wyskalować, aby spławik był prawie całkowicie zanurzony, i zaznaczyć na nim poziom zanurzenia. Następnie należy wykonać roztwory cukru w wodzie, kolejno o stężeniu od 1% do 20%. Teraz, zanurzając kolejno spławik należy zaznaczyć na nim poziomy zanurzenia w poszczególnych roztworach. Im wyższe stężenie procentowe roztworu, tym mniej spławik będzie zanurzony.

Piwowarom - amatorom o zasobnych portfelach można polecić kupno refraktometru, czyli przyrządu optycznego służącego do określania procentowej zawartości wagowej cukru w roztworach wodnych, w tym przypadku – w brzeczce, poprzez analizę załamania światła. Koszt ręcznego refraktometru polskiej produkcji to ok. 850 zł.

--------------------------
Opracowano m.in. na podstawie prowadzonych dyskusji na Forum Browar.biz z udziałem takich Forumowiczów jak:
volker, Czes
--------------------------

[mapajak]

Ja mam pytanie, jeśli to jest skala aerometru

11
--
12
-- -- poziom cieczy
13
--

a poziom cieczy jest na kresce miedzy 12-ą a 13-ą to jak odczytać stężenie?
Czy jest to 12, 13 czy może 12,5 st. blg?

[Makaron]

Ja mam pytanie dotyczące termometrów laboratoryjnych. Czy jest znaczenie czym wypełniony jest termometr? Rtęcią czy czymś innym. Czy jest różnica w czasie ustwawiania się temperatury na skali.

Czy można używać termometrów takich do pieczenia mięsa z metaltowym trzpieniem i w obudowie metalowej(skla od 50 do 220 st C taki termometr widziałem w Kalrskronie z bardzo drobną podziałką) Taki temometr jest o ponad połowe tańszy niż laboratoryjny np w szwecji kosztuje 22zł

[zythum]

Ja bym (w ogóle w innych artykułach też) pisał gdzie można nabyć sprzęt czy surowce (ja np.: nie wiem gdzie mógłbym kupić termometr laboratoryjny). Przydałoby się podać jak przeliczać wartości otrzymane na aerometrze (wiem,że to jest na forum ale skoro tworzymy artykuł to dobrze żeby w nim było wszystko).

[crizz]

zythum napisał
Ja bym (w ogóle w innych artykułach też) pisał gdzie można nabyć sprzęt czy surowce (ja np.: nie wiem gdzie mógłbym kupić termometr laboratoryjny).

Ale co znaczy "gdzie"? Jeśli chodzi Ci o adresy sklepów, to w artykule nie ma na to miejsca. Jeśli chodzi o zdanie: "Do nabycia w sklepach z artykułami laboratoryjnymi", to... czy trzeba to pisać?

zythum napisał też
Przydałoby się podać jak przeliczać wartości otrzymane na aerometrze (wiem,że to jest na forum ale skoro tworzymy artykuł to dobrze żeby w nim było wszystko).

Jak najbardziej tak. Dołączę tabelę przeliczeniową. Tylko zastanawiam się czy przy opisie sprzętu (teraz), czy przy opisie procesu warzenia (za kilka miesięcy)?

[Krzysiu]

Makaron napisał
Ja mam pytanie dotyczące termometrów laboratoryjnych. Czy jest znaczenie czym wypełniony jest termometr? ....

Laboratoryjny z reguły wypełniony jest rtęcią, chociażby z względu na temp. parowania innych mediów. Ale dla użytkownika nie ma to znaczenia, chyba, że stłucze w zacierze.

Skalą termometru nie da się majstrować, jest narysowana fabrycznie.

[kangurpl]

mapajak napisał(a)
Ja mam pytanie, jeśli to jest skala aerometru

-11
-
-
...
-
-
-12
-
-
-
-
- -- poziom cieczy
-
-
-
-
-
-13
-

a poziom cieczy jest na kresce miedzy 12-ą a 13-ą to jak odczytać stężenie?
Czy jest to 12, 13 czy może 12,5 st. blg?

Spróbuj sobie dorysować chodźby w wyobraźni kilka kresek wiecej,
jeżeli natomiast odległość pomiedzy 12 a 13 jest bardzo mała to niestety i dokładność takiego przyrządu jest niewielka.

[zythum]

crizz napisał(a)
Ale co znaczy "gdzie"? Jeśli chodzi Ci o adresy sklepów, to w artykule nie ma na to miejsca. Jeśli chodzi o zdanie: "Do nabycia w sklepach z artykułami laboratoryjnymi", to... czy trzeba to pisać?



Jak najbardziej tak. Dołączę tabelę przeliczeniową. Tylko zastanawiam się czy przy opisie sprzętu (teraz), czy przy opisie procesu warzenia (za kilka miesięcy)?

1. No cóż myślałem o adresach ale masz rację,w artykule nie ma na to miejsca.
2. Wydajemi się, żę nawet jak zamieścisz i tu i tam to będzie najlepiej.

[mapajak]

kangurpl napisał(a)
Spróbuj sobie dorysować chodźby w wyobraźni kilka kresek wiecej,
jeżeli natomiast odległość pomiedzy 12 a 13 jest bardzo mała to niestety i dokładność takiego przyrządu jest niewielka.

Nie zrozumiałeś mnie, dokładność jest wystarcazająca. Poziom cieczy jest na kresce, pod kreską jest napisane 13, nad kreską 12. Moje pytanie jest takie, czy temu wskazaniu odpowiada cyfra pod kreską czy nad kreską.

[crizz]

mapajak napisał
Nie zrozumiałeś mnie, dokładność jest wystarcazająca. Poziom cieczy jest na kresce, pod kreską jest napisane 13, nad kreską 12. Moje pytanie jest takie, czy temu wskazaniu odpowiada cyfra pod kreską czy nad kreską.

Podejrzewam, że odpowiedź jest na początku skali. Jeżeli skala zaczyna się liczbą:

1
--
2
--

itd., to kresce odpowiada wartość nad nią. I odwrotnie.

I zanim Art nas zruga, przenieśmy te dywagacje do odpowiedniego działu Forum. Tutaj niech pozostaną komentarze do opracowania.

[slado]

Drobna uwaga praktycznego stosowania termometru z wypełnieniem rtęciowym.
Podczas prac nad moim automatem do warzenia stosowałem do kontroli przetwarzania i skalowania prawdziwie laboratoryjny termometr z dokładnością do 0,25'C. Okazuje się, że ma on (i chyba wszystkie rtęciaki) dość dużą bezwładność temperaturową w funcji czasu. Przy stosowaniu takiego termometru ważnym jest wykonanie pomiaru przez względnie długi czas.
Przy szybkim nagrzewaniu kontrolowanego medium okazuje się że termometr rtęciowy może "dochodzić" do własciwego wskazania na tyle długo, że różnica pomiędzy faktyczną temperaturą a wykazywaną przez termometr wynosi 1-1,5'C. Odnosi się to tak do wzrostu jak i opadania temperatury.
Czujnik do którego był porównywany rtęciak ma czas przetwarzania liczony w milisekundach.

[Rolek]

Odp: Mierniki

ART napisał(a)
--------------------------
Wyposażenie > Sprzęt > Przygotowanie brzeczki > Mierniki
--------------------------

O areometrze pisać nie mam co - każdy wie co i jak
Termometr: używam zamontowanego w garnku (przepraszam - kadzi zacierno-warzelnej). W 1/3 wysokości garnka nad dnem umieściłem stary rtęciowy termometr z bojlera. Nie ma on bezpośredniego styku z cieczą ogrzewaną – w otwór wyborowany w ściance garnka wsunięta i przykręcona jest mosiężna tuleja zaślepiona na końcu, w którą wsynięty jest termometr. Termometr sięga mniej więcej do „mniejszej połowy” średnicy garnka, więc pomiar temperatury wydaje się być wiarygodny. Rozwiązanie to ma jednak dwa minusy:
- Utrudnione mieszanie. Tuleja przeszkadza w machaniu łychą. Nie da się po prostu zrobić „pełnego obrotu” wzdłuż ścianek gara. Radziłem z tym sobie, ale wygodne to nie jest.
- Odczyt z mojego termometru jest niezbyt czytelny. Trzeba się wpatrywać w słupek rtęci, żeby „znaleźć” temperaturę.

Planowane modernizacje:
- Wymiana termometru na bimetaliczny tarczowy. Czytelność w porównaniu z rtęciowym wręcz wzorowa. Duża, fi 5cm biała tarcza z czarną wskazówą – można odpuścić sobie co chwilę zrywanie z krzesła i wyszukiwanie słupka rtęci – wystarczy rzut oka i już wiadomo. Koszt – w OBI płaciłem 12 złotych za termometr plus drugie tyle za uszczelki, tulejki, mufki i tym podobne ustrojstwa do zamontowania termometru. Przez swoje gapiostwo zakupiłem kilka różnych gwintowanych mufek – może komuś potrzebne? Dla niezorientowanych – t. bimetaliczny wygląda TAK
Mógłby mieć co prawda dłuższy trzpień, sięgający więcej do środka gara, ale w końcu to nie apteka i dwa, trzy stopnie różnicy nie wyrządzą tu jeszcze większej krzywdy.
- Wymiana termometru bimetalicznego na czujnik elektroniczny sterujący pracą grzałek zamontowanych w garze. Perpektywa dalsza, ale coraz bardziej się ku niej skłaniam. Umożliwia zautomatyzowanie procesu zacierania, wszak XXI wiek, to wiek pary i elektryczności

[oryks]

Używam termometru do pieczenia mięsa (skala do 120 C, OBI ok 23zł). Trochę podobny do tego załaączonego przez Rolka ale z ok 10cm trzpieniem. Przez cały czas jest zawieszony w garze w zacirze tak by była widoczna tylko skala. Dostatecznie dokładny i bezpieczny bo metalowy.

[Archer]

Mam termometr taki szklany, rtęciowy ze skalą do 130 stopni(Pol-Szkło 7 zł.)
Podczas zacierania poprostu stoi w gęstym zacierze, podczas mieszania przytrzymuję go jedynie ręką, by nie zamieszać go wraz z zacierem. Rzeczywiście bywa, że muszę go lekko przetrzeć, żeby odczytać wskazanie i zrywać się z krzesła w celu dokonania odczytu, ale taki sposób jest najbardziej dostępny dla początkujących, jast to wyjście tanie i chyba na takim etapie zaawansowania mojego piwowarstwa zupełnie wystarczające. Jeśli zaś chodzi o cukromierz, to też nie widzę na tym etapie potrzeby używania np. refraktometru za 8 stów.Posługuję się zwykłym cukromierzem z menzurką i wksazania z dokładnością do pół stopnia są dla mnie wystarczające. Myślę więc, że takie urządzenia pomiarowe, których cena nie przekracza kilkunastu złotych będą wystarczającym źródłem informacji o parametrach procesu zacierania i fermentacji dla początkujących piwowarów, takich, jak ja.

[ozzy22]

Co sądzicie o zestawach startowych z browamatora?