Browar „pod czterema wieżami“ w Polskiej Nowej Wsi

[Piwowar]

Browar „pod czterema wieżami“ w Polskiej Nowej Wsi

Właściwie chodzi tutaj o browar Sindermanna we Wrocławiu, przy dzisiejszej ulicy Nowowiejskiej. 170 lat temu, kiedy browar zakładano, ulica nazywała się Michaelisgasse i znajdowała się w dzielnicy Polnisch Neudorf – Polska Nowa Wieś. W 1852 roku piwowar Adolph H. Sindermann założył wraz z F. Rogallem przy Michaelisgasse 15, przy kawiarni „pod czterema wieżami” (zu den vier Türmen) browar parowy piwa bawarskiego. Był to po browarach Weberbauera i Friebego, trzeci tego typu zakład we Wrocławiu. Nazwę zakładu po pewnym czasie zmieniono na „Brauerei Volksgarten” – „Browar Ogród Ludowy”. Był to znajdujący się w sąsiedztwie obszernykompleks restauracyjny.

[Piwowar]

Założyciel browaru Adolph Sindermann stanowi pewną zagadkę, ponieważ 9 czerwca 1846 roku został przyjęty na naukę przez „szlachetny cech słodowników i piwowarów” w Jeleniej Górze i w tym samym dniu przez ten sam cech zwolniony jako czeladnik piwowarski. Pięć lat później musiał już być mistrzem w swoim fachu, skoro zezwolono mu na założenie własnego browaru.

[Piwowar]

W marcu 1854 roku zawitał do Wrocławia Eduard Haase, młody i utalentowany piwowar, syn tego miasta, wywodzący się z karczmy „zum Grenzhaus – Dom Graniczny”, położonej przy ulicy św. Mikołaja 53. Haase ostatnie dwa lata spędził jako wędrujący czeladnik, nabierając praktyki w wielu browarach położonych na terenie Niemiec, Austrii, Włoch i Węgier. W Augsburgu poznał tajemnicę warzenia bawarskiego „Lagera”, zaś w Klein Schwechat koło Wiednia, w browarze Antona Drehera, nauczył się warzyć piwo typu wiedeńskiego. Haase przepracował u Sindermanna rok, po czym przeniósł się do browaru Ernsta Wilhelma Eduarda Scholza przy ulicy Świdnickiej 30/31, który w tym czasie również przygotowywał swój browar do produkcji piw dolnej fermentacji.

[Piwowar]

Najstarsze informacje dotyczące produkcji browaru "Volksgarten" pochodzą z 1868 roku. Sindermann zapłacił za ten rok gospodarczy 2.979 talarów podatku od ześrutowanego słodu. Przy 20 srebrnych groszach za cetnar daje nam to 4.468,5 cetnarów słodu zużytego do produkcji piwa. Przyjmując, że z jednego cetnara warzono średnio około dwa hektolitry piwa, produkcja musiała się kształtować w okolicach 9.000 hl.
Nie wiem jeszcze czy ma to związek z rozbudową browaru, ale do 1872 roku Sindermannowi udało się niemal podwoić produkcję. Prawdopodobnie zachęcony dobrymi rezultatami postanowił dalej inwestować. Jeszcze w tym samym roku wydzierżawił na długi okres czasu od księżnej Sophie von Sachsen Weimar browar w Henrykowie.

[Piwowar]

W Henrykowie znajdował się pałac z dużym parkiem, miejsce to było dla turystów z Wrocławia atrakcyjne, lecz dotychczas trudno dostępne. Sindermann dowiedział się, że po otwarciu linii kolejowej ze Strzelina do Ziębic, do najbliższej stacji kolejowej będzie z Henrykowa zaledwie ćwierć mili. Od Właścicieli otrzymał do dyspozycji część byłego klasztoru w Henrykowie, w którym postanowił urządzić nowy browar parowy. Miejsce było o tyle korzystne, że klasztorne strychy nadawały się znakomicie na magazyny słodu, a piwnice były jakby stworzone do leżakowania piwa. Wszelkie koszty budowy Sindermann musiał jednak ponieść sam.

[Krzysiu]

Gwoli uściślenia: w Henrykowie nie było żadnego pałacu, a jego rolę pełnił od 1810 r. klasztor cystersów. Po sekularyzacji zakonu w 1810 r. całe dobra henrykowskie nabyła królowa holenderska Wilhelmina, córka króla pruskiego Fryderyka Wilhelma II. Po jej śmierci klasztor przeszedł w ręce jej syna, króla Holandii Wilhelma II, a następnie jego córki, Wilhelminy Marii Zofii Ludwiki, od 1842 r. żony wielkiego księcia Karola Aleksandra von Saxen-Weimar-Eisenach.

Ilekroć więc jest mowa o pałacu w Henrykowie, dotyczy to zabudowań klasztornych. Na całe szczęście kolejni właściciele, mimo wyznania ewangelickiego, tylko nieznacznie przebudowali obiekt, pozostawiając zabytkowe wyposażenie, dzięki czemu do dziś w większej części możemy je podziwiać.

Sam browar powstał w jednym z budynków gospodarczych, otaczających klasztor - identycznie, jak w pobliskim klasztorze pocysterskim w Kamieńcu Ząbkowickim.

[Piwowar]

Właśnie nie wiem jak do tego podchodzić. Z moich źródeł wynika, że Sindermann zainstalował w klasztornych budynkach całkiem nowy browar, ale podobno warzono tam piwo już wcześniej.

[Krzysiu]

Cystersi to zakon typowo gospodarczy. Na pewno w klasztorze był browar, ale sądzę, że zakończył działalność w 1810 r. lub niedługo później. Wyposażenie takiego browaru nie nadawało się do prowadzenia nowoczesnego browaru, więc tak czy inaczej Sindermann musiał wszystko zrobić na nowo.

[Piwowar]

Myślę że to wszystko z czasem się wyjaśni. Na razie wygląda na to, że Sindermann dzierżawił browar w Henrykowie, który wyposażył na własny koszt, aż do śmierci. Zmarł 21 stycznia 1886 roku w wieku niespełna 59 lat.

[Piwowar]

Browar we Wrocławiu przeszedł po śmierci właściciela na spadkobierców, to znaczy na wdowę Annę Sindermann z domu Reinshagen, piwowara Georga, technika Karla oraz czwórkę wtedy jeszcze nieletnich dzieci: Friedricha, Hugona, Rudolfa oraz Brunona. Głównym właścicielem była Anna, jej synowie Georg i Karl mogli decydować o firmie wyłącznie w porozumieniu z matką.

[Piwowar]

W roku śmierci Adolfa Sindermanna browar „Volksgarten” zużył do produkcji piwa 8.724 cetnarów słodu, co odpowiada około 17.000 – 18.000 hl piwa, w następnym roku 9.554 cetnary. Były to najlepsze dwa lata w historii firmy. Od tego momentu produkcja powoli zaczęła spadać i pod koniec XIX wieku osiągnęła poziom z 1868 roku.