Przedwojenne fabryki kapsli.

[Cooper]

Więc jak zauważył Krzysztof ,, przedwojenny kapsel dzisiaj nazywany jest zrywką, a zamknięcie koronowe to prawidłowa nazwa współczesnego kapsla"

Krzysiu nie Krzysztof - na naszym forum to 2 inne osoby ale każda o dużej wiedzy
Kapsel w znaczeniu używanym przed wojną to właśnie pojęcie ogólne co potwierdza przyporządkowanie dokładnie tego słowa producentom wielu rodzai zamknięć blaszanych na butelki.
To co dziś określamy kapslem mając na myśli bardzo konkretny rodzaj zamknięcia blaszanego przed wojną nazywano zamknięciem koronowym, powstałym z tłumaczenia angielskiego crown cork. Producenci owych zamknięć koronowych są wymieniani właśnie wśród ogólnych producentów kapsli co potwierdzają pokazane wykazy.

[Buhu]

Znalazłem reklamę w która promuje kapsle papierowe ( sic ! ) jako wyrób zastępczy kapsli staniolowych na butelki - jednocześnie etykieta i kapsla.

Źródło: 1916 Poland Industry, Commerce, and Agriculture Directory

A tu dość precyzyjnie wyjaśniono co to jest staniol:

,,Metaliczna cyna może występować aż w trzech różniących się między sobą postaciach, zwanych odmianami alotropowymi. Te alotropowe odmiany cyny oznaczone są literami greckimi: α (alfa), ß (beta) oraz γ (gamma). Najbardziej znana jest cyna odmiany ß. Jest to miękki i ciągliwy metal o srebrzystym połysku. Jego ciężar właściwy wynosi 7, 29 g/cm3, a temperatura topienia 231, 8°C. .... Cyna odmiany ß jest miękka i bardzo ciągliwa, daje się łatwo rozwalcowywać na bardzo cienkie folie, nawet grubości 15 mikrometrów. Folie takie, zwane staniolem, do czasu rozpowszechnienia folii aluminiowych, królowały jako opakowania, zwłaszcza w przemyśle spożywczym, jak również jako tuby do past..."

Źródło: https://vdocuments.mx/download/chemia-dla-kolekcjonera.

Wychodzi więc, że kapsle staniolowe to ,,zrywki" cynowe.


P.S Oczywiście chodziło mi o Krzysia

[Buhu]

3).,, Artigraph" - Zakłady przemysłowe dla wyrobów reklam artystycznych i opakowań z papieru i blachy
ul. Prądnicka 65 - Kraków

Firma zostałą założona w 1929 r. ( źródło - https://upadektechnikikrakowa.blogspot.de/2015/02/ )
Produkowała m.in patentowane korki metalowe ,, Crown Corks". W 2014 w miejscu magazynów miała się rozpocząc budowa apartamentowca. Jak czytamy w gazecie krakowskiej ,,...Budynek "Artigraphu" jest wpisany do ewidencji zabytków. Zdaniem konserwatora, zachowana powinna być przede wszystkim ceglana elewacja. Inwestor zamierza więc ją zostawić. Stanie się ona ogrodzeniem dla apartamentowca. Reszta zostanie wyburzona.
( http://www.gazetakrakowska.pl/artyku...ecia,id,t.html )

Jak to wygląda współcześnie można zobaczyć na: http://pradnicka65.pl/mieszkania/galeria/

[Buhu]

Przedwojenne reklamy Artigraphu

[Buhu]

Jeszcze trochę o Artigraphie. Firma działała niezależnie do 1961 roku. Następnie w 1961 w wyniku połączenia fabryki Artigraph z Fabryką Drutu i Gwoździ w Krakowie powstaje Zakład Opakowań Blaszanych. W 1970 Zostaje powołany Kombinat Opakowań Blaszanych Lekkich Opakomet z siedzibą w Krakowie. Kombinat, z końcem lat 80. zatrudniał ok. 3 tysięcy osób w kilku zakładach rozrzuconych po Polsce. Technologia stosowana w tych przedsiębiorstwach była o co najmniej dziesięć lat spóźniona w stosunku do zachodnich. O problemach w dostawie kapsli czytamy m.in w Tygodniku Ostrołęckim:

,,... Na termometrze 32 stopnie Celsjusza. Dzwoni redakcyjny telefon. Po drugiej stronie Czytelniczka. Jest pracowniczką administracji i denerwuje ją bardzo, że w Ostrołęce są kłopoty z zakupem czegoś orzeźwiającego do picia. Żar leje się z nieba, a w sklepach "puchy" - ani butelczyny czegoś do picia. (…) Dyrektorowi Nalejowi z Wydziału Handlu i Usług Urzędu Wojewódzkiego sprawa niedostatku jest znana. Za godzinę na jego "dywaniku" mają być dwaj prezesi z PSS "Społem". Prezesów pod telefonem nie zastałem. Sekretarka wyłuszcza mi, że głównym powodem oranżadowej posuchy jest niedostatek kapsli. Kapsle są dzielone centralnie, jego rozdzielnik dla naszego województwa jest śmiesznie niski. Nie ma kapsli - nie ma napojów. (…) Zaschło mi w gardle od telefonicznych dysput o kapslach. Wyruszyłem w miasto za czymś do picia. A nuż znajdę? Przed sklepem nr 1 przy ul. Kilińskiego sielanka. Na ulicy kilku panów sączy sobie piwko wprost z butelki, na ich obliczach wyraz błogości. W sklepie pełno kontenerów z piwem, nie wszystko zmieściło się na zapleczu. 78 kontenerów stoi na widoku. (…) Tyle butelek piwa, tyle na nich kapsli - sprawa kapsli zaczyna nie dawać mi spokoju. Dostawa piwa - browar jest w Łomży, inne województwo, pewnie inny rozdzielnik - tak sobie myślę. Prezes PSS "Społem" w Ostrołęce - Ryszard Żuber: - Niewiele możemy zdziałać. Problem kapsli występuje od ubiegłego roku. Obecnie kapsle są limitowane. I to jest zasadnicze "wąskie gardło" naszej Wytwórni Wód Gazowanych. Kapsel, mimo że artykuł drobny, i prosty w konstrukcji - a kosztuje ok. 20-30 gr - zdaje się być czymś na wzór węzła gordyjskiego. (…) No bo po kolei: jest centralny rozdzielnik, jest Kombinat Opakowań Szklanych "Opakomet" z siedzibą w Krakowie - załatwiający wszelkie formalności z rozprowadzaniem kapsli związane, jest Fabryka Opakowań Blaszanych Lekkich w Goleniowie koło Szczecina, i jest na końcu PSS "Społem" w Ostrołęce - odbiorca kapsli. Centralny rozdzielnik przewiduje na II kwartał br. dla Ostrołęki 550 tys. sztuk kapsli. Za tzw. dawnych, ale nie tak znowu bardzo odległych i dobrych czasów, ]przydziały kwartalne kapsli dla Ostrołęki wynosiły nawet do 2 milionów sztuk.."

W 1990 roku zakłady wchodzące w skład Opakometu uzyskują samodzielność jako spółki prawa handlowego. W 2005 Opakomet, do tej pory przedsiębiorstwo państwowe, zostaje sprywatyzowany, jako Opakomet S.A.

Źródła:

http://www.opakomet.com.pl/o-nas/

http://www.to.com.pl/wiadomosci/ostroleka/art/6520804,z-archiwum-to-maly-kapsel-wielki-problem,id,t.html

http://archiwum.rp.pl/artykul/129451_Z_kombinatu_w_nowoczesnosc.html

[Buhu]

Trochę info o późniejszej działalnośćci firmy ,, Mewa" zaczerpnięte ze strony Ligthing.pl

Fabryka Opakowań Blaszanych powstała w 1921-23 r. jako prywatny Zakład wytwarzający kapsle staniolowe. W 1945 r. została zdewastowana przez okupanta, który wywiózł w głąb Rzeszy najbardziej cenne maszyny. Po wojnie uruchomiono tam produkcję tub ołowianych i ołowiano-cynkowych. W 1950 r. w MEWIE uruchomiona zostaje, po raz pierwszy w Polsce, produkcja tub aluminiowych. W 1953 r. Fabryka przejmuje produkcję trzonków do żarówek z Zakładu A-15 w Czechowicach-Dziedzicach. Trzonki wytwarzane są przy kontynuowaniu dotychczasowej produkcji (tuby ołowiowe, ołowiowo-cynkowe i aluminiowe, kapsle staniolowe oraz osłony - kubki aluminiowe dla przemysłu teletechnicznego). W 1954 Zakłady Wytwórcze Lamp Elektrycznych przejmują fabrykę opakowań blaszanych MEWA w Bielsku-Białej od przemysłu terenowego w celu rozwinięcia produkcji trzonków do żarówek. W 1962 roku w wyniku rozbudowy zakładu MEWA w Bielsku-Białej przekazana zostaje do eksploatacji nowa hala zatapialni i galwanizerni oraz tłoczni. W 1964 r. utworzone zostaje Przedsiębiorstwo Prowadzące - Zakłady Wytwórcze Lamp Elektrycznych, w skład którego wchodzą m.in Fabryka Opakowań Blaszanych MEWA - zakład zgrupowany. W styczniu 1970 powstaje Kombinat Źródeł Światła "Unitra" - POLAM - z ,, Mewą"w składzie. W 1971 Fabryka MEWA w Bielsku-Białej przekazuje produkcję kapsli i tub do zakładu spółdzielczego. MEWA specjalizuje się teraz w produkcji trzonków do lamp elektrycznych.
Źródło: http://lighting.pl/Wydarzenia-branzo...swietleniowego

Obecnie pod tym adresem działa Philips Lighting Bielsko zakład, który z produkcją kapsli nie ma zbyte wiele wspólnego

Zdjęcie zakładu - http://bielskobiala.fotopolska.eu/540790,foto.html

[Buhu]

Artykuł o powstaniu PPK z tygodnika ,,Świat" z 4 sierpnia 1923 rok

NOWA GAŁĘŹ POLSKIEGO PRZEMYSŁU

Spółka Akcyjna Polskiego Przemysłu Korkowego w Warszawie.

Śmiała inicjatywa i wytrwała energja w przeprowadzeniu, powziętych planów są jednemi z najważniej szych dźwigni naszego przemysłu. Dzięki temu zwłaszcza zdołał on tak szybko zabliźnić rany, zadane wojną gospodarczemu życiu, dzięki temu rozwija się coraz pomyślniej, ogarnia coraz nowe dziedziny wy twórczości, wypiera zagraniczną produkcję wszędzie tam, gdzie tylko może zastąpić ją stworzeniem własnej.
Jedną z takich gałęzi przemysłu, w której długo byliśmy skazani na posiłkowanie się pomocą zagranicy i fabryk Libowskich, Rygskich i Odeskich, lub drobnem i nieodpowiednio prowadzonem wytwórstwem miejscowem, był przemysł korkowy. Mimo olbrzymiego zapotrzebowania zaniedbywano tę gałęź przemysłową, nawet handlowo nie była ona należycie zorganizowana.
Przed dwoma laty jednak dzielni Ogólny widok zabudowań fabrycznych. przedstawiciele naszego przemysłu zainteresowali się i tą sprawą. Z inicjatywy grona osób, ożywionych obywatelskim duchem rozwijania krajowego przemysłu, przy współudziale dwóch poważnych instytucji finansowych, popierających zawsze wszelkie zdrowe poczynania o charakterze społecznym i przemysłowym, Banku Ziemiańskiego i Banku Kredytowego — powstała w Warszawie pierwsze wielka fabryka korków i wyrobów korkowych.
Wprowadziła ją w życie Spółka Akcyjna Polskiego Przemysłu Korkowego, zawiązana w celu wyrobu korków z kory korkowej i zużytkowania, powstałych przy tej fabrykacji odpadków, do wyrobu linoleum, izolacji korkowych i t. p. oraz w celu prowadzenia handlu temi towarami.
Spółka posiada w Warszawie własną posesję przy ul. Solec 59 o przestrzeni 58,880 łokci kwadr. 1 kompleksem budynków fabrycznych i mieszkalnych ogólnej kubatury 24,000 mtr. kubicznych. Tutaj w końcu roku 1921 uruchomiono fabrykę korków, wyposażając ją w maszyny i urządzenia najnowszego typu i oddając jej kierownictwo w doświadczone dłonie dyrektorów pp. Jana Sotcika i inżyniera Kazimierza Woyczyńskiego. Fabryka zatrudnia 300 robotników i liczny personel administracyjny. Mieszcząc się na Powiślu, w dzielnicy zamieszkałej przez uboższą ludność, zapewnia jej pokaźny zarobek, zwłaszcza dzięki temu, że zatrudnia głównie kobiety i dziewczęta (75 % ogółu robotników). To też stosunek z pracownikami jest nader życzliwy. Przyczynia się do tego i hygieniczne urządzenie fabryki, która zajmuje 7 obszernych sal fabrycznych, pełnych powietrza i światła. Maszyny, poruszane popędem elektrycznym, przerabiają surowiec t. j. korę korkową sprowadzaną z Portugalji i Algieru. Składy fabryczne pomieścić mogą około 5.000 bel kory, to znaczy ilość wystarczającą na 5-cio miesięczną produkcję. Zestawienie tych obu cyfr wykazuje, że fabryka pracuje bardzo intensywnie. Istotnie produkcja obecna wy nosi przeszło miljon korków dziennie. W składach fabryki znajduje się stale około 60 miljonów gotowych korków rozmaitych gatunków, dzięki czemu wszelkie zapotrzebowania klientów mogą być niezwłocznie, bez opóźnienia zaspakajane.
Rynkiem zbytu dla produkcji fabryki są w chwili obecnej obszary ziem polskich. Na użytek krajo wy produkuje fabryka, prócz korków, także orkowe pasy ratunkowe na zamówienie ministerstwa wojny i marynarki inne wyroby korkowe.
W ostatnim czasie zainteresowały się wyrobami fabryki Bałkany, w których ewentualnie będzie można znaleźć bardzo poważnego odbiorcę. Nie ulega również wątpliwości, że w przyszłości, po urelugowaniu się stosunków handlowo - ekonomicznych, także Rosja stanie się bardzo dużym targiem dla tego właśnie naszego produktu.
Kapitał akcyjny Spółki Akcyjnej Polskiego Przemysłu Korkowego wynosi w chwili obecnej, po nowej emisji, 500 miljonów marek polskich, a akcje Spółki zostały nie dawno, na podstawie decyzji Rady giełdy pieniężnej w Warszawie, dopuszczone do obrotów giełdowych. W skład Zarządu Spółki wchodzą osobistości,znane powszechnie w sferach przemysłowych, a mianowicie, Konstanty Radkiewicz, jako prezes, Leonard Bobiński, Olgierd Jeleński, Stefan Suryn, Oskar Sobański, Adolf Suligowski, Jan Sotcik, Stanisław Ratyński, Zygmunt Tillinger i Kazimierz Woyczyński, jako członkowie. Komisję rewizyjną tworzą: Stanisław Michałowski, Eryk Lepach, Tadeusz Jachimowicz, Jan Sobieszczański i Juljan Zienkiewicz.
W niedalekiej przyszłości Spółka zamierza również uruchomić fabrykę izolacji i pierwszą w Polsce fabrykę linoleum. Plany i kosztorysy tych fabryk są w opracowaniu, a równocześnie prowadzi się pertraktacje o zakup maszyn. Ponieważ utworzenie fabryki linoleum wymagać będzie bardzo znacznych wkładów, zamierzona jest nowa emisja akcji na zrealizowanie tego projektu.
Fabryka przy ul. Solec 59 jest nową, ważną placówką w rozwoju polskiego przemysłu, to też powołanie jej do życia poczytać trzeba inicjatorom za wielką zasługę. Dokąd przemysł korkowy w kraju pozostawał przeważnie w rękach drobnych handlarzy. Fabryczne pro wadzenie go na wielką skalę z jednej strony zapewnia lepsze przestrzeganie hygieny przy produkcji i handlu—co również posiada doniosłe znaczenie—z drugiej umożliwia kalkulację ceny, korzystniejszą dla odbiorców, wreszcie zaś zapewnia dużemu zastępowi robotników pracę i zarobek. Z tych wszystkich względów życzyć trzeba, aby i no we plany Spółki jak najszybciej się urzeczywistniły i aby jak fabryka korków tak i projektowane fabryki izolacji i linoleum pracowały z jak najpomyślniejszym wynikiem.

[Buhu]

Trochę reklam

[Buhu]

I trochę danych finansowych

[Buhu]

Budynek niestety jak większość w Warszawie nie przetrwał wojennej zawieruchy. Plan Warszawy z 1919 roku potwierdza, że działka po nr 59 ulokowana był również koło Kościoła Świętej Twórcy na Solcu. Na stronie parafii czytamy, że we wrześniu 1939 roku kościół został poważnie uszkodzony – spłonął dach i zawaliła się część sklepień. Zniszczenia te udało się jednak usunąć jeszcze w czasie okupacji. Najpoważniejsze straty przyniosły działania wojenne prowadzone podczas powstania warszawskiego. Na skutek bombardowań wojsk niemieckich i wielokrotnego ostrzału artylerii sowieckiej ze wschodniego brzegu Wisły kościół został niemal doszczętnie zburzony. Fabryka pewnie podzieliła jego los. Strona Mojepowisle informuje że, podczas powstania 1944 Solec był miejscem zaciekłych walk oddziałów Armii Krajowej i Armii Ludowej oraz desantu z Pragi 3 Dywizji Piechoty I Armii WP, która na Solcu utworzyła tzw. przyczółek czerniakowski. Zabudowa ulicy została w większości zniszczona, ocalały nieliczne domy w pobliżu Al.3 Maja. Obecnie na działce pod nr 59 jest niewielki parking zaś na przedwojennej lokalizacji fabryki tereny zielone.

Źródła. https://trinitas.pl/pl/sanktuarium/h...y-w-warszawie/

http://fotopolska.eu/1016912,foto.html?o=b40149

http://www.mojepowisle.com/solec/

[Buhu]

Zanim w 1921 roku powstał zakład produkcyjny na ul. Solec 59, w 1920 roku działała już Spółka Akcyjna Polskiego Przemysłu Korkowego. Mieściła się w Warszawie na ul. Żurawiej 1. Jednym jej zadań była również wysyłka prospektów i deklaracji dla osób zainteresowanych zakupem akcji Polskiego Przemysłu Korkowego.

[Buhu]

Nawiązując do różnych znaczeń słowa kapsel teraz a dawniej. Reklama składu Jakóba Kruka ( sic ! ) z 1893 roku z Kalendarza Warszawskiego. Na razie to najstarsze ogłoszenie jakie znalazłem w którym pojawia się nazwa kapsel. Przy okazji ciekawa pisownia imienia Jakub

[Krzysiu]

Nie wiem, czy ciekawa. Ta forma przeważała w stosunkowo krótkim okresie. Imię Jakub znane jest w Polsce od XIII w., a forma Jakób to pierwotne zdrobnienie, które zaczęło przeważać w XIX w. Od 1936 jest to błąd ortograficzny.

Najbardziej znany Jakób w branży alkoholowej to Jakób Haberfeld z Oświęcimia, skład wódek i piwa.

[pizmak666]

Józef Reich-Fabryka Korków oraz kapsli metalowych do flaszek.
Kraków, ul.Mostowa 4
1896 r.

[pizmak666]

Najbardziej znany Jakób w branży alkoholowej to Jakób Haberfeld z Oświęcimia, skład wódek i piwa.

Uściślając to raczej rafineria spirytusu, fabryka wódek i likierów oraz skład piwa.