browary w Wielkopolsce

[yendras]

Znalazłem ostatnio kilka ciekawych informacji z początku XX wieku na temat jeszcze działających i już całkiem zapomnianych wielkopolskich browarów. W miarę wolnego czasu postaram się wszystko wklepać, a może ktoś to uzupełni.

[yendras]

browar w Grodzisku Wielkopolskim

Tradycja warzenia piwa w Grodzisku na szeroką skalę sięga co najmniej początków XVII wieku (czasem początki tutejszego piwowarstwa datuje się nawet na 1301 rok) i związana jest z lokalną legendą o Świętym Bernardzie, który podobno odkrył tutejszy zdrój. Nowoczesny browar powstał zapewne w ostatniej ćwierci XIX wieku, ale póki co nie wiem kto i kiedy go założył. Pewne jest natomiast to, że w 1902 roku pojawiła się groźba "przejścia browaru w obce ręce" - czyżby ówczesny właściciel był zadłużony ? Aby temu zapobiec miejscowi polscy przedsiębiorcy w sierpniu 1902 założyli spółkę "Nowy Browar Grodziski GmbH" z kapitałem 60 tys. marek. Interes rozwijał się pomyślnie, roczna produkcja osiągnęła wartość 75 tys. marek. W roku 1911 nawiązując do znanej legendy zmieniono nazwę spółki na "Browar Grodziski Św. Bernarda EGmbH". Produkowano wówczas piwo grodziskie zwyczajne i podwójne, a sezonowo również marcowe. Browar dość mocno reklamował się w polskojęzycznej prasie wielkopolskiej wychwalając zdrowotne zalety tego "prawdziwego szampana polskiego z najlepszego pszennego słodu i najdelikatniejszego chmielu". Piwo z Grodziska cieszyło sie wówczas uznaniem, dlatego "grodziskie piwo zdrowia własnego warzenia" reklamował również poznański browar Huggerów, a może pojawiały się i podróbki. Z tego powodu w 1911 roku na butelkach z Grodziska pojawiły się dwujęzyczne banderole z napisem: "Prawdziwe piwo grodziskie z prazdroju Sgo. Bernarda / Echtes Graetzer Bier aus dem St. Bernhard Urquell".
Po 1945 roku browar włączono do Wielkopolskich Zakładów Piwowarskich w Poznaniu. Około połowy lat 90-tych browar zamknięto.

[yendras]

browar Fortuna w Miłosławiu

Browar założony został w 1889 roku przez Władysława Rabskiego, budowniczego z Miłosławia, "z powodu braku podobnego przedsiębiorstwa polskiego". Od początku działał pod nawą Fortuna. Od 1893 roku uruchomiono firmowy skład w Poznaniu. W 1896 roku na wystawie w Gnieźnie browar nagrodzony został złotym medalem "za wyborowe piwa naonczas warzone pod kierownictwem pana Stefana Gulcza". W 1904 roku Browar Parowy Fortuna nabył Antoni Duchowski, znany poznański restaurator ("Duchowski Restaurant", "Kobylepole"). W 1907 roku Duchowski otworzył nowy "hurtowy skład piwa miłosławskiego" w dawnym poznańskim browarze L. Friesego przy Św. Marcinie 34. W 1909 roku właścicielem browaru został Stanisław Walczak, lecz głównym piwowarem był nadal Stefan Gulcz. Miał on opinię znakomitego fachowca i prowadził już wówczas równolegle własny Browar Parowy Wiktorya we Wrześni. W tym czasie w Fortunie produkowano 24 000 hl piwa rocznie. Browar chwalił się własną fabryką słodu, piwnicami z butelkownią, składem i lodownią. "Motor parowy dość wielkich rozmiarów" napędzał wszelkie urządzenia w browarze, za pomocą pary gotowano również piwo w kotle. Specjalny agregat wyrabiał lód i chłodził latem piwnice. Fortuna reklamowała się jako "największy polski browar parowy" (zapewne w Wielkopolsce) i polecała "znane ze swej dobroci" piwo składowe jasne na sposób pilzneński, piwo eksportowe ciemne na sposób monachijski oraz "specyalność": Kulmbacher Miłosławski.
Po roku 1945 browar włączono do Wielkopolskich Zakładów Piwowarskich w Poznaniu. W latach 90-tych zwrócony spadkobiercom, działa znów pod nazwą Fortuna.

"Popierajmy zatem przemysł własny i pijmy piwo miłosławskie bo dobre" (fragm. reklamy z 1911)

[yendras]

Gniezno

Na początku XX wieku w Gnieźnie rozpoczął działalność niewielki Browar Konstanczak & Waberski. Niestety nie wiem gdzie się mieścił, chociaż dość dobrze znam to miasto. Na wystawie przemysłowej w Gnieźnie w 1908 roku zdobył złoty medal. Produkowano tu piwa składowe jasne i ciemne, a specjalnością firmy było piwo eksportowe Federal "na sposób monachijski wyrabiane".

[yendras]

Września - Browar Parowy "Wiktorya"

Browar Parowy "Wiktorya" we Wrześni.
Nie wiemy kiedy powstał. W roku 1911 należał do cenionego w Poznańskiem piwowara Stefana Gulcza, który zawodowo związany był wiele lat również z browarem w Miłosławiu. Produkowano tu piwa składowe, Bock oraz pojedyncze (?).

Zdaje się, że tzw. target browaru to raczej skrajna prawica i narodowcy , o czym świadczy tekst reklamowy:
"Niestety tak jak wszędzie ma browar Wrzesiński do walczenia z miejscowymi składnikami piwa, którzy swem piwem z akcyjnych browarów żydowskich w rozwoju swojskiego przedsiębiorstwa przeszkadzają."

Po 1945 roku browar włączono do Wielkopolskich Zakładów Piwowarskich. Czy coś tu wówczas warzono i do kiedy - nie wiem.

[yendras]

Gniezno - suplement

Podobno browar w Gnieźnie po 1945 roku włączono również do Wielkopolskich Zakładów Piwowarskich w Poznaniu. Nie wiem niestety, czy podjęto tu produkcję i do kiedy trwała.

[yendras]

Gostyń

Kolejne zapomniane miejsce na mapie wielkopolskiego piwowarstwa: Browar Gostyń G.m.b.H.
data powstania: ?
działał do: ?
właściciel: ? (w 1911 roku był w rękach polskich)
Warzono tu piwa jasne i ciemne, a specjalność to piwo "Prałackie".
Browar propagował lokalny patriotyzm w dziedzinie konsumpcji piwa zamieszczając w swych reklamach postulat: "Prowadźmy i żądajmy zawsze piwa swojskiego pochodzenia".

[Krzysiu]

Re: Września - Browar Parowy "Wiktorya"

yendras napisal/a
Zdaje się, że tzw. target browaru to raczej skrajna prawica i narodowcy ...

Błędna teza. Niemal wszystkie przedsiębiorstwa tak się reklamowały. Nie tylko przeciw Żydom, ale także przeciw firmom niemieckim (głównie w Wielkopolsce), czeskim i austriackim (w Galicji), rosyjskim (w Królestwie). Była to metoda powszechnie uznawana za pożyteczną, wszak staraliśmy się odzyskać państwowość.

[Krzysiu]

Re: Gniezno - suplement

yendras napisal/a
Podobno browar w Gnieźnie po 1945 roku włączono również do Wielkopolskich Zakładów Piwowarskich w Poznaniu.

To był inny browar - Browar Gnieźnieński Braci Koteckich. Podobno produkowano piwo do 1950 r., ale to tylko ustna informacja uzyskana od miejscowego menela.

[Krzysiu]

Re: browar w Grodzisku Wielkopolskim

yendras napisal/a
..."grodziskie piwo zdrowia własnego warzenia" reklamował również poznański browar Huggerów, a może pojawiały się i podróbki...

Piwo typu grodziskiego produkowało wówczas conajmniej kilkanaście browarów na Dolnym Śląsku, najczęściej niedużych. Prawdziwe Grodziskie było dostępne w składach (np. jeden z browarów strzegomskich miał przedstawicielstwo Św. Bernarda).

[yendras]

Re: Re: Września - Browar Parowy "Wiktorya"

Originally posted by Krzysiu
Błędna teza. Niemal wszystkie przedsiębiorstwa tak się reklamowały. Nie tylko przeciw Żydom, ale także przeciw firmom niemieckim (głównie w Wielkopolsce), czeskim i austriackim (w Galicji), rosyjskim (w Królestwie). Była to metoda powszechnie uznawana za pożyteczną, wszak staraliśmy się odzyskać państwowość.

Ależ to nie była teza To było tzw. żartobliwe zagajenie cytatu - ponieważ to nie klasówka z historii to pozwalam sobie na takie wtręty. Dlatego dodałem mordkę ( - mordka).
Masz rację Krzysiu, że była to metoda powszechna w dobie zaborów, dlatego też podobne wyjątki cytowałem również przy okazji miłosławskiej Fortuny, Grodziska i Gostynia.
Masz rację, że walczono w ten sposób nie tylko z firmami żydowskimi, ale również niemieckimi. Tylko, że w Wielkopolsce wiele tych "niemieckich" firm, to byli Żydzi, którzy doskonale się zasymilowali z Niemcami, otrzymali niemieckie nazwiska (zresztą nie zawsze tak wymyślne jak Rosengarten czy Apfelbaum), a po 1919 roku wyjeżdżali w głąb Niemiec. Dlatego nie zamierzałem tu napiętnować Stefana Gulcza za ewentualny antysemityzm, bo zdaję sobie sprawę, że w ten sposób walczył z Kulturkampfem na swoim piwnym poletku.

[yendras]

Re: Re: Gniezno - suplement

Originally posted by Krzysiu

To był inny browar - Browar Gnieźnieński Braci Koteckich. Podobno produkowano piwo do 1950 r., ale to tylko ustna informacja uzyskana od miejscowego menela.

Święte słowa !!
Zupełnie zapomniałem o Browarze Gnieźnieńskim Braci Koteckich, który działał od 1897 roku przy ulicy Witkowskiej. Dysponuję książkowym obrazkiem z 1929 roku.

[Krzysiu]

Re: Re: Re: Września - Browar Parowy "Wiktorya"

yendras napisal/a
Ależ to nie była teza ...

Nie traktuj śmiertelnie poważnie wszystkiego co piszę. To postanowiłem akurat objaśnic, bo temat jest drażliwy, a są na forum osoby bardzo nerwowe w tym wzgledzie. Mnie to nie rusza.
Z tymi Żydami masz oczywiście rację, mogę dodać tylko , że wspomniane firmy rosyjskie i austriacko - czeskie nader często również były tak naprawdę żydowskie.

[yendras]

Re: Re: Re: Re: Września - Browar Parowy "Wiktorya"

Originally posted by Krzysiu

Nie traktuj śmiertelnie poważnie wszystkiego co piszę.

no widzisz, ta powaga emanująca z Twoich postów trochę mnie zmyliła

[Kałusz]

Re: Gostyń

Originally posted by yendras
Kolejne zapomniane miejsce na mapie wielkopolskiego piwowarstwa: Browar Gostyń G.m.b.H.
data powstania: ?
działał do: ?
właściciel: ? (w 1911 roku był w rękach polskich)
Warzono tu piwa jasne i ciemne, a specjalność to piwo "Prałackie".
Browar propagował lokalny patriotyzm w dziedzinie konsumpcji piwa zamieszczając w swych reklamach postulat: "Prowadźmy i żądajmy zawsze piwa swojskiego pochodzenia".

Witam,
Browar w Gostyniu należał do Władysława Dabińskiego. Podobno przestał działać między 1918 a 1920 rokiem. Mam w kolekcji butelkę, zamykaną na porcelankę, z tłoczonym w szkle dwujęzycznym napisem "Brauerei - Browar Gostyń W. Dabiński".