Gdańsk i jego browary

[Piwowar]

Produkcja browaru akcyjnego dochodziła w pierwszych latach wieku XX do 100 000 hl piwa rocznie.

[abernacka]

Wszyscy zainteresowani historią browarnictwa w Gdańsku powinni szukać tutaj: http://sabaoth.infoserve.pl/danzig-online/index2.html

[Sabaoth]

Zapraszam na uaktualnioną stronę o gdańskich browarach

Danzig - online
Należy wybrać z menu Inne informacje / Piwo i napoje

[doldar]

kapsle piwne

Na tej stronie można poczytać o świeżo odkrytych w okolicach Świńcza koło Pruszcza Gdańskiego kapslach z butelek po piwie produkowanym przez różne browary gdańskie:

http://www.starypruszcz.pl/forum/viewtopic.php?p=6496#6496

[Pendragon]

Dzisiaj ukazał się taki artykuł:

http://www.trojmiasto.pl/wiadomosci/Browar-w-Nowym-Porcie-od-rozkwitu-do-upadku-n37564.html

[Piwowar]

Bardzo ładnie napisane, no i widać, że autor zanim napisał, to najpierw na naszą stronkę zerknął.

[jablon]

DAB

Historia wrzeszczańskiego browaru na stronie Projektu "Dolny Wrzeszcz".

Dla ciekawości (jak mawia Mariusz Czerkawski) nostalgiczny cytat z noblisty:

"Kompleks [budynków Aktien-Bierbrauerei] wznosił się niczym zamek za murem z ciemnej wypalanej cegły. (...) wysokie jak w kościele okna maszynowni były obramowane błyszczącym klinkierem. Przysadzisty komin mimo wszystko górował nad całym Wrzeszczem, widoczny ze wszystkich stron. Mógłbym przysiąc, że komin browarny był zwieńczony skomplikowanym hełmem rycerskim. Regulowany przez wiatr, wypuszczał on czarny, skręcony dym i musiał być czyszczony dwa razy do roku. Kiedy zmrużę oczy, sponad najeżonego szkłem muru spogląda na mnie nowy, jaśniejący ceglasto budynek zarządu. Dwukonne wozy na gumowych kołach regularnie, jak mniemam, opuszczają podwórze browaru. Tłuste, krótkoogoniaste konie belgijskie. W skórzanych fartuchach, w skórzanych czapkach, z nieporuszonymi fioletowymi twarzami: rozwoziciel piwa i jego pomocnik. Bat w uchwycie. Książka dostaw i sakiewka pod fartuchem. Prymka z ruchu. Uprząż nabijana metalowymi ćwiekami. Podskakiwanie i pobrzękiwanie skrzynek piwa, kiedy przednie i tylne koła potykają się o żelazny próg bramy wjazdowej. Żelazne litery biegnące łukiem nad bramą: D.A.B. Mokre dźwięki: myjnia butelek. O wpół do pierwszej gwiżdże syrena. O pierwszej gwizd powtarza się. Ksylofonowe wejścia myjni butelek: partytura zaginęła, ale zapach pozostał.
Kiedy wschodni wiatr obracał hełmem na browarnym kominie i pędził czarny dym ponad kasztanami, ponad Stawem Browarnym, lodownią i Indiańską Wioską w stronę lotniska, niósł się kwaśny zapach wystanych, przefermentowanych drożdży z miedzianych kotłów: po mocnym jasnym słodowym jęczmiennym marcowym krynicznym. Do tego ścieki. Mimo ciągłych zapewnień, że spływają gdzieindziej, wody ściekowe z Aktien-Bierbrauerei mieszały się z wodami stawu, który od tego kwaśniał i śmierdział."

Günter Grass - Psie lata

[jablon]

Browar w Nowym Porcie

Artykuł autorstwa prof. Andrzeja Januszajtisa z cyklu "Tego na pewno nie wiecie", zamieszczony w Gazecie Wyborczej z dnia 15.12.2006. oraz w książce "Krzyże farnej wieży".

Nowy Port jako „Nowy Tor Wodny“ (Neufahrwasser) istnieje od 1675r. Jako dzielnica zaczął się rozwijać po bezprawnej aneksji przez Prusy w 1772 r., w I rozbiorze. Aby zdławić oporny Gdańsk, Fryderyk Wielki wystawił tu urząd celny i magazyny. Po II rozbiorze urzędy przeszły do miasta, ale rozwój Nowego Portu trwał. Pierwszym zakładem przemysłowym był browar Fischera przy Weichselstrasse (Starowiślnej) 2. W nagłówku papieru firmowego czytamy: „Richard Fischer, Spruce and Lagerbeer-Brewery. Danzig -Neufahrwasser“, w otoku godła przedsiębiorstwa: „Manufacturer of the Celebrated“ (producent słynnego), w środku: „R. F. Danzig. Spruce.“ Na pokrywach beczek (po niemiecku) pisano: „Od 1804 r. w posiadaniu rodziny“. Dalej następowało określenie gatunku piwa, np: „Hansa Pils, dobre piwo rybackie“ (gra słów: Fischer znaczy rybak). Dla wyjaśnienia: „spruce“ (świerk), w pełnym brzmieniu „spruce black beer“, oznaczał wytwarzane w Gdańsku od wieków piwo jopejskie, czyli 50-procentowy odfermentowany ekstrakt słodu, w tym czasie bardzo poszukiwany w Anglii, gdzie go przerabiano na porter.

Przy browarze właściciel wybudował sobie dworek, w którym zamieszkał, a w bocznym skrzydle urządził ogólnie dostępny lokal gastronomiczny. W okresie rozbierania przedproży właściciel, zapewne Richard Fischer, przeniósł tu jedno z nich, należące pierwotnie do domu przy ul. Kowalskiej 14 (na rogu Targu Drzewnego). Płyty balustrady z drugiej połowy XVIII w. przedstawiały opowieść, wiążącą się z żeglugą. Na pierwszej z nich wyrzeźbiono statek, tonący mimo świecącej latarni morskiej, na drugiej inny, bezpiecznie płynący obok twierdzy Wisłoujście, na trzeciej -zacumowany w porcie przy Zielonej Bramie. Przed rezydencją powstał starannie pielęgnowany ogród, pełen kwiatów. Posesję otaczał ozdobny płot.

Po doprowadzeniu do Nowego Portu kolei (w 1867 r.) browar uzyskał osobną bocznicę. Po ostatniej wojnie pozostały z niego tylko piwnice, w których leżakowano piwo. Szczęśliwie przetrwał dworek Fischerów. Przez pewien czas funkcjonowała w nim restauracja, później biura zarządu portu, obecnie służy celom mieszkalnym. Stan zabytku jest rozpaczliwy, ale jeszcze do uratowania. Mogłoby tu powstać muzeum browarnictwa. W przywróceniu dawnej świetności może pomoc ostatnie sensacyjne znalezisko: ekipa ratująca przed zawaleniem jedną ze ścian znalazła w ziemi płytę przedproża - tę z widokiem Wisłoujścia (dziękuję za informację p. inż. Kupściowi). Drugą, z Zieloną Bramą (gdyby się nie znalazła), można będzie zrekonstruować na podstawie przedwojennego zdjęcia, z reprodukowanego w przedwojennej pracy P. Oberga o gdańskich przedprożach.

Dworek Fischerów jest określony w rejestrze zabytków jako karczma. Niekiedy nazywano go Małą Karczmą Balastową. Jest to nazwa błędna, bo karczma - jedna z dwóch Balastowych - co najmniej od 1743 r. stała nieco dalej, przy ul. Starowiślnej 6. Do dziś przetrwał tam jej budynek z XIX w., raczej skromny, ale z pewnością zasługujący na objęcie ochroną konserwatorską, przede wszystkim ze względu na wartość historyczną. O dziejach obu karczm i o przedziwnych odmianach ich nazw napiszę innym razem.

Który z Fischerów założył browar przy Starowiślnej, nie udało mi się znaleźć. W 1831 r. Fischerowie mieli także browar na Starym Mieście (przy ul. Korzennej) i na Starych Szkotach. Dla Nowego Portu szczególnie się zasłużył Richard Fischer (1818-1888). Jako filantrop opiekował się ubogimi, których w żadnym czasie nie brakowało. Jako gdański radny przyczynił się do wybrukowania ulic i doprowadzenia do dzielnicy wodociągów (w 1878 r.). Autor wzruszających wspomnień z dzieciństwa w Nowym Porcie, Max Kiesewetter (1854-1914), opisał go jako „dumnego człowieka o miłym uśmiechu“. Gdy Fischer umarł, browar przejął syn, a ojcu poświęcono ulicę. Ponieważ po 1945r. taki patron (w dodatku kapitalista!) był nie do przyjęcia, zamiast ulicy Fischera mamy dziś Rybołowców.

[jablon]

Widok browaru w Nowym Porcie z opisywanym dworkiem na pierwszym planie. Po prawej widoczna Martwa Wisła.

[jablon]

Rycerska/Rittergasse 10

Zdjęcia najstarszego z zachowanych w Gdańsku kompleksów browarnych, na rogu ulic Rycerskiej i Czopowej - Alten Schlossbrauerei.

Pierwsze zdjęcie pochodzi sprzed 1945 r. Ze strony Herder-Institut.
Kolejne dwa powstały w 1976 r. Na przyległym spichlerzu widać wyraźnie, wtedy jeszcze zachowane, fragmenty napisu. Znalezione na Forum Dawny Gdańsk.

[PanOptikon]

Fragment rozmowy z Andrzejem Januszajtisem, 70 receptur na gdańskie trunki.

Właśnie, przecież gdańszczanie słynęli z browarnictwa.

- Nawet dzisiejsza ul. Ogarna kiedyś nazywała się ul. Browarników. W XV w. mieliśmy 370 piwowarów. Spośród gatunków piwa wybijało się piwo jopejskie - ciemne, gęste, odżywcze i posilne. Dwa razy słabsze było piwo stołowe, a cztery razy słabsze - piwo okrętowe. Do tego ulubioną zakąską był groch przecierany ze słoniną i skwarkami. Ku swojej radości udało mi się natknąć na to danie na Litwie. Szkoda, że nie u nas.

Całość do przeczytania tutaj.

[Cooper]

Zdjęcia najstarszego z zachowanych w Gdańsku kompleksów browarnych, na rogu ulic Rycerskiej i Czopowej - Alten Schlossbrauerei.
Pierwsze zdjęcie pochodzi sprzed 1945 r. (...)Kolejne dwa powstały w 1976 r.

Zdaje się że sam robiłem kilka lat temu zdjęcie owczesnego stanu tejże kamienicy ale nie mogę teraz znaleść. Jak porównuję stan zachowania tuż po wojnie z tym do jakiego komuchy dopuściły 30 lat póżniej to mi się nóż w kieszeni otwiera Teraz miejsce to o ile pamiętam wygląda lepiej niż ponad 30 lat temu ale śladów wskazujących iż był to browar osoba nie zorientowana nie znajdzie raczej.
Może ktoś wrzuci aktualne foto dla porównania ?

[PanOptikon]

Wkleję linki do Panoramio, tam można obejrzeć fotki w dużej rozdzielczości:

Widok na Rycerską. Czerwony, odrestaurowany spichlerz należy do Muzeum Archeologicznego. Kolejne dwa budynki po prawej, od 1916 roku mieściły "Danziger Brotfabrik", która była jedną z najnowocześniejszych piekarni w tej części Europy.
Rycerska 10.
Słodownia.
Gratis, słodownia Malteurop.

[PanOptikon]

Historia pepsi w gdańskim browarze

Do działu prasówka się chyba nie nadaje, więc wrzucam tutaj.

Nazywano ją stonką ziemniaczaną w płynie, napojem obcym ideologicznie. I nagle trafiła do Polski. W marcu 1973 roku pepsi-colę zaczął produkować gdański browar. Osób, które przy tym były, i tamtych smaków - szukała Irena Łaszyn.

Historia pepsi w gdańskim browarze, artykuł z Rejsów w Dzienniku Bałtyckim.

[PanOptikon]

Rycerska/ Rittergasse 10

Stan z listopada 2000. Nad lewym oknem widoczny fragment napisu "Robert Dun..."
Do obejrzenia tutaj.