Strzegomskie browary, m.in. Paul Thiel

[bogdan21]

Na przestrzeni wieków w Strzegomiu było wiele browarów, które były umiejscowione przedewszystkim w obrębie Rynku. Zapiski kronikarskie z XVII i XVIII w. o tym świadczą. Wtedy Strzegom słynął z piwa pszenicznego zwane "białym". Wiek XIX i XX przyniósł zmiany w browarnictwie strzegomskim. Wtedy powstał browar na rogu ul. Świdnickiej i Kasztelańskiej, który istniał również po 1945 r. jako rozlewnia piwa i napojów. Po 1990 uległ całkowitej likwidacji.

Słodownia przy Al.Wojska Polskiego została wybudowana w 1906 r. i generalnie funkcjonuje do dziś. Właścicielem była rodzina Wahrendorf. W fabryce wytwarzany jest słód do produkcji piwa. Obecnie wiele eksportuje się do krajów Europy zachodniej.

U zbiegu ul. Dąbrowskiego gdzie obecnie znajduje się postój Taxi znajdowała się do roku 1945 gorzelnia, browar, której właścicielem była rodzina Thiel. Jej powstanie datuje sie na początek XIX wieku, ponieważ jej pierwszy właściciel - Paul Thiel zmarł w 1906roku. Gorzelnia uległa całkowitemu zniszczeniu podczas działań wojennych w marcu 1945 r.


Może ktoś ma inne informacje na temat historycznych już niestety browarów w Strzegomiu i może się nimi ze mną podzielić?

[Piwowar]

Aby zaspokoić Twoją ciekawość na początek krótka historia słodowni w Strzegomiu.

H. L. Wahrendorf, Malzfabrik Striegau

Słodownię przy Banhofstr.70 założono w roku 1897. Początkowo była to słodownia klepiskowa, która jednak w roku 1906 doszczętnie spłonęła. Odbudowano ją w roku 1907 jako bardzo nowoczesną na tamte czasy słodownię klepiskową i bębnową (Trommelmälzerei), zaprojektowaną przez firmę Galland (System Galland). Nowe suszarnie firmy Linz (System Linz) posiadały łączną powierzchnię 450 m2. Pozwalało to w latach 20-tych XX wieku na roczną produkcję 160 000 cetnarów słodu. Słodownia była napędzana maszynami parowymi o łącznej mocy 550 koni mechanicznych. Produkowano szeroką paletę bardzo dobrej jakości słodu, między innymi typu pilzeńskiego, wiedeńskiego, monachijskiego, karmelowego oraz farbowanego. Słód sprzedawano nie tylko na Śląsku. Znaczna jego część trafiała do browarów Szwecji, Norwegii, a nawet Ameryki Południowej. Zakład zajmował łączną powierzchnię 12,5 morgów ziemi i posiadał własne połączenie kolejowe, które umożliwiało bezpośrednią wysyłkę słodu na dalsze odległości. Okoliczne browary zaopatrywano samochodami ciężarowymi, których posiadano 5. Właścicielem słodowni w latach 20-tych był Emil Wahrendorf. Prokurentami byli inżynier dyplomowany Heinrich Ludwig Wahrendorf, Kupiec dyplomowany Gertrude Wahrendorf oraz Paul Hübner. Za produkcję słodu odpowiedzialny był dyplomowany mistrz piwowarski Baptist Gareiss. W sumie zakład zatrudniał na miejscu 50-60 osób. Oprócz tego posiadano słodownię w Głogowie. Worki ze słodem, na których namalowany był orzeł, herb słodowni w Strzegomiu, docierały kiedyś nawet na drugą stronę Atlantyku. Odpady ze słodowni w postaci kiełków jęczmiennych oraz jęczmienia nie nadającego się na słód sprzedawano okolicznym rolnikom jako paszę dla zwierząt. Heinrich Wahrendorf był absolwentem uniwersytetu piwowarskiego w Weihenstephan, rocznik 1924/25.

Poniżej reklama słodowni z 1901 roku.

[bogdan21]

Oto słodownia w latach 20-tych XX wieku.

[bogdan21]

Oraz widok na gorzelnię Paula Thiela.
(W tle bazylika pw Św. Piotra i Pawła)

[bogdan21]

Zapomniałem dodać zdjęcie
Oto ono:

[Krzysiu]

Moja prośba - w odniesieniu do browaru braci Thiel nie pisz "gorzelnia". To był przede wszystkim browar, takim występuje w historii, literaturze, na butelkach, porcelankach i waflach. Może i chwilowo za gorzelnię robił, ale nigdy się tak nie podpisywał.

Losów browaru nie znam, ale co do powojennych dziejów mam dwie sprzeczne informacje:

1. Browar został częściowo uszkodzony w czasie walk o Strzegom (dla niewtajemniczonych - najpierw 8 lutego Rosjanie zdobyli miasto, 10 lutego po ciężkich walkach Niemcy je odbili. Zniszczenia zabudowy oceniono na 60%. Rosjanie ponownie wjechali do miasta dopiero 8 maja ok 7 rano). Dokumentacja Urzędu Likwidacyjnego zawiera bilans otwarcia oraz protokół wyjaśnień, który stwierdza, że browar mimo uszkodzeń nadaje się do eksploatacji.

2. Browar został całkowicie spalony w czasie walk o miasto, a resztki maszyn i urządzeń wywiezione przez Rosjan przed przekazaniam miasta polskiej administracji (informacja ustna nieżyjącego już pioniera świdnickiego Edmunda Stiepanowa).

Drugi browar - Brauerei zur Hoffnung, położony przy ul. Świdnickiej 37, zlikwidowany w 1920 r., po wojnie rozlewnia piwa. Na poczatku XX w. produkował m. in. Jungbier (młode piwo sprzedawane trzy razy w tyogdniu do dzbanów, do dojrzenia w domu) oraz Weizenbier a la Graetzer (Grodzisz). Mam w zbiorze butelkę z tego browaru.

Trzeci browar przemysłowy - w 1912 r. powstał browar spółdzielczy Genossenschafstbrauerei Striegau eGmbH. Nie mogę znaleźć notatek, ale udziały posiadał jakiś mistrz piwowarski i jakiś kupiec. Nie wiem nawet, gdzie był ten browar i jak długo funcjonował.

[Piwowar]

Powracam do tematu słodowni.

Słodownia w Strzegomiu jest prawdopodobnie jeszcze starsza. W 1880 roku zbudowano koło dworca słodownię napędzaną maszyną parową o zdolności produkcyjnej 10 000 cetnarów słodu na rok. Z powodu śmierci właściciela, którego nazwiska niestety nie udało mi się ustalić, słodownię sprzedano w 1882 roku.
Bliższych informacji udzieliłby chętnie pan R. Schmidt, aptekarz z Ząbkowic Śląskich (być może krewny założyciela), ale podejrzewam że już od kilku(dziesięciu) lat nie żyje.

[Krzysiu]

Z odbudowy słodowni po pożarze powstał przepiękny album. Wiem, gdzie jest, może kiedyś uda się zamieścić zdjęcia lub nawet wykonać reprint.

[remfire]

Odświeżam temat , bo w najnowszym numerze (8/2008) miesięcznika SUDETY zamieszczono kalendarium mojego miasteczka , czyli Strzegomia.
Całość liczy dwie strony A4, a zaczyna się od informacji że już ok.500r. p.n.e. (!!!) istniała tutaj warowna osada łużycka. Wiedziałem że Strzegom jest jednym z najstarszych miast w Polsce , ale nie zdawałem sobie sprawy że wiele rzeczy powstało tutaj już tak dawno temu ( np wodociągi zaczęły powstawać już w 1686r, straż pożarna w 1776 , a uliczne latarnie gazowe w 1862 ) .Jest oczywiście jeszcze wiele innych ciekawych informacji , również i takie związane z piwem:
1348 - mieszczanie strzegomscy otrzymali od ks.Bolka wyłączność w zakresie warzenia i sprzedaży piwa
1349 - strzegomscy piwowarzy otrzymali statut cechowy, najstarszy browarniany statut na Śląsku (!!!)
1677 - prawo warzenia piwa miało 145 domów
1718 - w klasztorze Benedyktynek założono browar

Wychodzi na to, że nasza słodownia spokojnie może się chwalić wielowiekowymi tradycjami

[bogdan21]

Poniżej artykuł jaki ukazał się na stronie internetowej www.strzegom.pl.

Nie ma Strzegomia bez Słodowni
29.05.2012 r.

W krajobraz Strzegomia wpisany jest już od ponad stu lat budynek Słodowni; stanowi jego nieodłączny element, wzbogacający przestrzeń architektoniczną miasta.

Słodownia w Strzegomiu została założona w 1896 przez rodzinę Wahrendorf. Spłonęła w 1906r., ale już w rok po odbudowie stała się jak na owe czasy bardzo nowoczesnym obiektem przemysłowym wyposażonym w urządzenia do procesu słodowania przez firmę Galland i systemy suszarni marki Linz.

W latach 20-tych Słodownia produkowała 8 tys. ton słodu rocznie, zatrudniając 50-60 pracowników ze Strzegomia i okolic. Zasłynęła z produkcji szerokiej palety słodów o wyjątkowej jakości, używanych m.in. do wyrobu piw: Pilzner, Wiener, Müncher. Popularnością cieszył się słód karmelowy i kolorowy. Początkowo sprzedawano go na Dolnym Śląsku, z czasem większą cześć produkcji była wysyłana za granicę, m.in. do Szwecji, Norwegii, a nawet do Ameryki Południowej. Podczas działań wojennych Słodownia zachowała się w nienaruszonym stanie, dzięki czemu jej produkcja mogła być wznowiona już w 1946 r. Stare budynki Słodowni, szczególnie po ich odnowieniu prezentują piękny przykład zabytkowej architektury przemysłowej, a niepowtarzalny zapach, towarzyszący wszystkim słodowniom na świecie, dodaje zakładowi kolorytu.

W chwili obecnej Słodownia Strzegom Sp. z o.o. jest częścią duńskiej spółki branży słodowniczej - Danish Malting Group A/S, do której została włączona w 2004r. Rozpoczynając inwestycje w Polsce, firma ta zakupiła wówczas słodownie w Sierpcu na Mazowszu i w Strzegomiu. Danish Malting Group A/S jest największym duńskim zakładem produkującym słód i jednym z najnowocześniejszych zakładów w tej branży w świecie. Do głównych gatunków słodu produkowanego w Strzegomiu należą jasny słód typu pilzneńskiego, wiedeńskiego i monachijskiego, jak również specjalny słód karmelowy
i kolorowy.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów, Słodownia Strzegom oferuje szeroką paletę słodów, różniących się smakiem, aromatem, kolorem i stabilnością piany na piwie. Głównymi odbiorcami słodu są browary, ale jest on także wykorzystywany w piekarniach, zakładach cukierniczych, czy w przemyśle spożywczym. Technologia produkcji oparta jest na tradycyjnej metodzie moczenia i kiełkowania ziarna jęczmiennego, jednak cały sekret doskonałej jakości jest zawarty w procesie słodowania, który odbywa się w ciągle funkcjonujących urządzeniach Gallanda, i trójfazowego suszenia - tym razem już w nowoczesnych piecach. W ten sposób pozyskuje się obszerną gamę produktów, które można wykorzystać na wiele sposobów.

W stosunkowo krótkim czasie istnienia Słodowni Strzegom Sp. z o.o. odremontowano zabytkową fasadę głównego budynku, zmodernizowano kotłownię i jej instalację technologiczną, wprowadzając najnowocześniejsze urządzenia gwarantujące osiąganie znakomitych parametrów przy możliwie minimalnym zużyciu energii. Kotłownia spełnia surowe obecnie normy środowiskowe (np. poprzez zastosowanie wysokosprawnych systemów odpylania, dzięki czemu nie ma emisji sadzy). Odtworzono także pierwotną architekturę budynków. Znacząco zmodernizowano wszystkie instalacje technologiczne, które dzięki zastosowaniu nowoczesnych systemów sterowania produkcją pozwoliły w ciągu ostatnich kilku lat znacząco podnieść zdolność produkcyjną zakładu.
Do największych sukcesów należy z pewnością zaliczyć także rozbudowanie bazy magazynowej jęczmienia, obecnie może ona pomieścić ponad 20 000 ton jęczmienia, co zapewnia ciągłość produkcji w okresie roku. Wkrótce baza magazynowa jęczmienia zwiększy się o dodatkowe 15 000 ton, co znacząco podniesie elastyczność przechowywania zboża lecz także ułatwi lokalnym producentom szybsze i sprawniejsze dostawy.
Łącznie, w przeciągu ostatnich czterech lat, spółka zainwestowała w rozwój Firmy ponad 20 milionów złotych.

Ponadstuletnia historia i wynikające z niej tradycje są szanowane przez Zarząd Spółki. Jęczmień browarny do produkcji słodu fabryka pozyskuje w zdecydowanej większości od ponad kilkuset lokalnych dolnośląskich dostawców. Współpraca z producentami przynosi obopólne korzyści - stabilny rynek zbytu i pewne finansowanie dla rolników za wysoką jakość surowca, co gwarantuje wieloletnią współpracę ze Słodownią. To także dzięki nim firma jest konkurencyjna na rynku. Spółka kładzie też duży nacisk na współpracę z lokalnymi partnerami - prawie wszyscy pochodzą ze Strzegomia lub okolic. Można wymienić tu firmy budowlane, remontowe, montażowe, zajmujące się ochroną czy utrzymaniem porządku. Dzięki temu zatrudnienie znajduje kilkaset osób.

Obecnie, na wskroś nowoczesna Słodownia Strzegom produkuje rocznie około 18 tys. ton wysokojakościowego słodu i zatrudnia 33 osoby. Jak podkreśla Krzysztof Czaplicki, Prezes Zarządu Słodowni Strzegom, celem Firmy jest dążenie do zadowolenia klientów, umocnienia swojej pozycji w Europie i na innych rynkach świata. Aktualnie eksportuje ona swoje wyroby do prawie 40 krajów na całym świecie, głównie do Europy, Azji i Afryki.

Słodownia Strzegom to dobra wizytówka miasta nie tylko w naszym kraju, ale także poza jego granicami. Wyrazy uznania kierujemy w stronę władz spółki za systematyczne przywracanie jego zabytkowym budynkom dawnego blasku, podziwianego przez turystów przemierzających szlaki Dolnego Śląska.

Grażyna Kuczer
Rzecznik Prasowy UM w Strzegomiu

Zdjęcia: Słodownia Strzegom
Konsultacja: Monika Marszycka

[Krzysiu]

Ciekawostka administracyjna - słodownia została upaństwowiona w 1947 r. na podstawie zarządzenia Przewodniczącego Wojewódzkiej Komisji do spraw upaństwowienia przedsiębiorstw we Wrocławiu:
- po raz pierwszy 31.03. 1947 r. jako słodownia Strzegom, pow. Dzierżoniów (wykaz 8, Wrocławski Dziennik Wojewódzki nr 5, poz. 27, z dnia 31.03.1947)
- po raz drugi 25.05.1947 r., jako H. L. Wahrendorf Malzfabrik - Strzegom (wykaz 9, Wrocławski Dziennik Wojewódzki nr 6, poz. 47, z dnia 25.05.1947)
Oba wykazy zostały opublikowane w Monitorze Polskim nr A-35 z dnia 8 czerwca 1949 r. jako załącznik do orzeczenia nr 77 Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 21. kwietnia 1949 r.

[Krzysiu]

Powracam do tematu słodowni.

Słodownia w Strzegomiu jest prawdopodobnie jeszcze starsza. W 1880 roku zbudowano koło dworca słodownię napędzaną maszyną parową o zdolności produkcyjnej 10 000 cetnarów słodu na rok. Z powodu śmierci właściciela, którego nazwiska niestety nie udało mi się ustalić, słodownię sprzedano w 1882 roku.

Informacja z Chemiker Zeitung, 1884, vol. 8:
Striegauer Malzfabrik Emil Keller, Inh. Emil Keller.

Niżej reklama z Wochenschrift für Brauerei 1890, Vol. 7, S. 281.

[Piwowar]

Specjalnością fabryki są bardzo długo suszone słody z najlepszej śląskiej pszenicy.
Przedłużenie procesu suszenia stało się możliwe dzięki dobudowaniu nowej suszarni, bez powiększenia klepiska słodowni, co pozwala na produkcję zarówno jasnych, jak też ciemnych słodów.