Reichs Brauerei Quartschen - Chwarszczany

[Jaroslav]

Reichs Brauerei Quartschen, czyli Państwowy
Browar w Chwarszczanach.

Chwarszczany - położone w obecnym województwie
zachodnio-pomorskim, blisko Kostrzyna nad Odrą.
W miejscowości tej istniał browar zniszczony w 1945 roku.
Piwo warzono tu ponoć od XVII wieku. Jak sama nazwa
wskazuje nie był to browar prywatny, a państwowy.
Piwo było ponoć znakomite, sporą część eksportowano.

Informacje jak na razie bardzo enigmatyczne, może któryś
z szanownych forumowiczów rozwinie ten wątek (zaznaczam,
że wiadomości te pozyskałem w luźnej rozmowie, więc mogą
być jakieś odstępstwa od prawdy historycznej).

[Stolp]

Państwowy to raczej chyba Staat..., a nie Reichs Brauerei. W wiadomym spisie browarów - w wersji, którą posiadam - brak o nim jakichkolwiek informacji.

[Jaroslav]

Za przewodnikiem "Park Krajobrazowy Ujście Warty" A. Jermaczek, P. Pawlaczyk, I. Raff:

Chwarszczany. Bardzo stara wieś nad Myślą; znaleziono tu ślady osadnicze już z epoki kamienia. W 1232 r. templariusze założyli tu komandorię, zbudowali zamek i kaplicę. Po kasacie zakonu dobra przejął zakon joannitów, którzy w 1540 r. wymienili je z margrabiami brandenburskimi na miasto Świdwin. Od tego czasu majątek chwarszczański, w skład którego wchodziły: ówczesna wieś Dębno, Drzewice, Kaleńsko, Chlewice, Gudzisz, Szumiłowo, Krześnica i Sarbinowo stanowił domenę państwową. Ośrodek domeny stał się w XVIII w. znaczącym ośrodkiem przemysłowym. Istniał tu browar produkujący dobre piwo, pijane także w Kostrzynie, młyn zbożowy i tartak poruszany siłą wód Myśli. Dziś wieś jest szeroko znana za sprawą zachowanego po templariuszach kościoła obronnego, z dwoma basztami i otworami strzelniczymi, figurującego w podręcznikach historii architektury.

Przewodnik potwierdza istnienie browaru, ale niestety dużo nowej wiedzy nie podaje.

[brzeczka]

Może ten browar nie działał już przed wojną, w spisie branżowym browarów na 1892/93 brak informacji o Chwarszczanach.

[brzeczka]

W Reichsadressbuch 1912 w Chwarszczanach jest tylko gorzelnia i 3 knajpy, ani słowa o browarze czy choćby jakiejś hurtowni piwa. Cała wieś liczy mniej niż 20 adresów.

[Jaroslav]

Wg. relacji samego Artura Boratczuka (największego obecnie specjalisty
od historii Chwarszczan) browar został zniszczony podczas drugiej wojny
światowej. Bardzo zadziwiający jest brak dokumentacji. Artur przewalając
gorzowskie archiwa natknął się na notkę wychwalającą smak piwa z
Chwarszan (nie wiem nic więcej na ten temat). Zachowane birofilia to
monety zastępcze, których między innymi ja jestem szczęśliwym posiadaczem.
Później postaram się zamieścić fotkę z jedyną pozostałością po browarze - zrujnowany
komin. Browar znajdował się 50 metrów od kaplicy templariuszy.

[Jaroslav]

Obiecana wcześniej fotka ruin komina browaru w Chwarszczanach.

[beneakebe]

Załączona do dyskusji fotografia nie przedstawia pozostałości komina browaru (szkoda ) - jest to zniszczona podstawa maszyny parowej (była jeszcze po drugiej wojnie - więc starzy mieszkańcy opowiedzieli). Komin był i nie dalej jak wczoraj potknąłem się o jego ośmiokątną podstawę ale kilka metrów dalej w kierunku północno-wschodnim.
Sęk w tym, że nie był to komin browaru. Na niemieckiej mapie z XIX wieku jest napis "brn" - a więc raczej "brennerei" a nie "brauerei" przy obiektach, o których teraz mówimy. Czy przed gorzelnią w tym samym miejscu nie było browaru? Nie mam pojęcia. Ale przede wszystkim nie mamy podstaw do takiego twierdzenia. Być może na razie - mam nadzieję. Jednak twierdzenie tak teraz zaciemnia naszą dyskusję - a powinniśmy przecież dążyć w kierunku jej rozjaśniania

Chwarszczany nie były typową wioską: najpierw komandoria czyli zakonne gospodarstwo templariuszy a później joannitów, potem folwark domeny państwowej (od 1540 roku do 1945). Wszystkie budynki i wszyscy mieszkańcy byli zawsze związaniz folwarkiem. Pierwsze domy poza terenem gospodarstwa pojawiły się dopiero na mapie z końca XVIII wieku (po krwawej bitwie pod Sarbinowem wrozegranej na okolicznych polach w 1758 roku). A więc jeśli browar czy gorzelnia - to zawsze folwarczna. Naprzeciw wjazdu do dawnej komandorii od czasu najstarszej znanej mapy Chwarszczan z 1707 roku była karczma. To w niej pito wytwory browaru i gorzelni.
W oddalonym natomiast o 2,5 kilometra Gudziszu (w którym mieszkam) jeszcze w 1945 roku było kilka małych browarów przy studniach z doskonałą wodą.

Ale dla większego optymizmu - być może niebawem odżyje warzenie klasztornego piwa w Chwarszczanach
I to naprawdę "niebawem".
Więcej na pewno doniesiemy w odpowiedniej chwili


Pozdrawiam
Maciej
"Projekt Chwarszczany", "Szlak Templariuszy"

[cororo]

Chwarszczany

Co na dzień dzisiejszy z piwem klasztornym z Chwarszczan?