Browar Landsberg (Gorzów Wlkp)

[scheik]

Witam.
Interesuje mnie historia Gorzowa przedwojenna gdyż rozwijam swoją stronke internetową m.in. w tym temacie (www.boonkersmaniac.org). A że do tego jestem miłośnikiem złotego trunku ciekaw jestem, czy zna ktoś losy gorzowskiego browaru Kohlftock. Mi udało się zdobyć pare skanów etykiet tegoż browaru. Wiem, że mieścił się on przy dzisiejszej ulicy Matejki (zaraz koło skrzyżowania Atejki Kosynierow Gdyńskich). Będe wdzięczny za wszelkie informacje, linki, bądź materiały

[Krzysiu]

Na początek - właściciel browaru nazywał się Louis Kohlstock.

[Shlangbaum]

Browar został założony w 1849

Znalazłem w sieci etykietę tego browaru. Pochodzi z witrynki http://www.brauwesen-historisch.de/

Tutaj też jest ciekawa rzecz.

[Shlangbaum]

Pokaźny zbiorek etykiet z tego browaru znalazłem też na stronie Sopisty

http://www.gjpbeer.com/Etykiety.asp?GroupID=1&BrowID=351

[Piwowar]

No to na początek trochę o początkach browaru, a resztę jak znajdę więcej czasu.

Browar Louis Kohlstock

Korzeni tego browaru należy pewnie szukać w odległych wiekach. W 1719 roku posiadał Johann Michael Kaßmann, mieszczanin z przywilejem piwnym, a z zawodu blacharz, działkę w rynku, na której znajdował się browar z gorzelnią i wyszynk. Przez cztery generacje synowie rodziny Kaßmann byli w Gorzowie blacharzami i piwowarami. W ciągu tego okresu doprowadzili browar do takiego stanu, że w 1818 roku był największym w mieście.
W 1849 roku Wilhelmina Karolina Kaßmann wyszła za mąż za zarządcę gorzelni, urodzonego w 1820 roku Louisa Borislausa Kohlstocka. Kohlstock wydzierżawił browar od swoich teściów i już w 1854 roku stać go było na wykupienie zakładu na własność. Zapewne od tego roku browar nazywał się „Brauerei Louis Kohlstock”.

[lukiper]

Tu też są etykiety z Gorzowskich browarów:

http://www.zts.ia.polsl.gliwice.pl/hosil/etykiety.htm

Jakiś czas temu ktoś sprzedawał też na allegro zestaw z Gorzowa za ok 800zł

[brzeczka]

Do scheika - powinienieś udać się do Biblioteki Wojewódzkiej, mają tam 2 książki adresowe z 1903 i 1909. Poza tym pani z biblioteki powiedziała mi, że w Archiwum Państwowym przy Grottgera mają tego więcej, ale nigdy tam nie dotarłem.

Browar Louisa Kohlstocka faktycznie działał, jak podał Piwowar od roku 1719, ale mieścił się przy rynku głównym, nieopodal katedry po stronie północno-zachodniej. Na pocztówkach przedwojennych, przedstawiających miasto widziane z Zawarcia widać komin słodowni. Browar najprawdopodobnie spłonął razem z całą starówką, spalony przez bawiących się "przyjaciół" zza Buga 2 miesiące po przejściu frontu.
W 1908 firmę przejął Hugo Kohlstock, a od 1912 Herbert & Hans Kohlstock. W 1931 jako właściciele widnieją H. Kohlstock i B. Wangerin a piwowarem był Walter Komes.
Na szyldzie z okolic 1910 widnieje napis Brauerei, Destillation, Rum Fabrik von Louis Kohlstock (zdjęcie poniżej). Firma produkowałą także wody gazowane i lemoniady.
Browar posiadał składy w dzielnicach Neumark, Grenzmark i Pommern. Znalazłem w Stargardzie Szczecińskim i Szczecinie:
Stargard - piwa Kohlstocka oferowała firma Otto Clemens Biergrosshandlung przy Grosse Muehlenstr. 12, która działała conajmniej od 1915 r., poza tym w latach 30-tych browar miał własne przedstawicielstwo przy Barnimstr. 10 (1937);
Szczecin - skład firmy działał od 1927 do 1941 przy Falkenwalderstr. 61, 62, 116, 119 - zmiany adresu, obecnie Al. Wojska Polskiego.
Firma posiadała (1931) słodownie o pojemności 40 cetnarów zsypu, 2 maszyny chłodzące firmy Borsig, urządzenia do obciągu beczek i butelek firm Oskar Boethner Maschinenfabrik z Lipska i Saxo. Transport zapewniało 6 samochodów ciężarowych i 50 koni. W tym czasie browar warzył piwa dolnej fermentacji i piwo karmelowe górnej fermentacji

Myślę, że można pociągnąć temat na dalsze browary gorzowskie, tym bardziej, że w "Brauerei Verzeichnis..." Friedrich namieszał mocno.
Źródła:
Adressbuch der Brauereien und Malzfabriken von Europa 1892-93
Reichsadressbuch 1912, 1915
Stettiner Adressbuch 1927-1941
Stargarder Adressbuch 1911, 1917, 1937
Landsberger Adressbuch 1903, 1909
Die Deutschen Brauereien 1931

[brzeczka]

Niechcący zamieściłem zdjęcie pływającej stołówki-sklepu ponownie...
Znalazłem jeszcze skład Kohlstocka w Myśliborzu (Soldin NM) - informacje w temacie o browarach pow. myśliborskiego.
Zamieszczone zdjecia pochodzą z:
Dawne widoki Gorzowa, Zdzisław Linkowski, Gorzów 1997
Stettiner Adressbuch 1930
Szczecin - Miasto Szczecinian: Nabrzeże Odry między Dworcem Kolejowym a Grabowem oraz Łasztownia, Aleksy Pawlak, Szczecin 2005

Drugim działającym do Końca browarem była firma Braci Gross, mieszcząca się przy Wollstrasse 45/46 - obecnej nazwy nie znam.
Na zdjęciu poniżej widać za zachowanym fragmentem murów miejskich budynki browaru.
Brauerei Gebr. Gross Brauerei założyli w roku 1834 2 bracia Gross. Od roku 1903 firmą zarządzali Willy i Walter Gross - wnukowie jednego z założycieli browaru, a w 1936 firmę przekształcono w otwartą spółkę handlową (OHG - chyba odpowiednik spółki jawnej).
W okresie hiperinflacji firma rozszerzyła asortyment o produkcję likierów i soków ocowych oraz handel winami.
W 1931 r. prokurentem firmy był Fritz Gross, piwowarem i głównym słodownikiem Karl Petermann.
Browar posiadał własną niewielką słodownię na 12 cetnarów zsypu, piwo rozwoziły 2 samochody, zatrudniano łącznie 19 pracowników, w tym 10 robotników.
Produkowano wyłącznie piwa górnej fermentacji, w tym Landsberger Kribbelweisse – specjalność browaru.
Browar przetrwał pożar Starówki z wiosny 1945, niestety nie wiem w jakim stanie i czy warzono po wojnie piwo, zamknięto go chyba w 1950 r.

[Piwowar]

Wracając do browaru Kohlstock:
Zdolny właściciel wciąż powiększał swój zakład, produkując coraz więcej piwa. Kiedy po 1880 roku przestawiono produkcję na piwa dolnej fermentacji, które wymagały dłuższego leżakowania, okazało się że piwnice browaru są niewystarczające. Na zboczu góry przy dawnej Heinersdorfer Strasse, być może że dzisiejszej ul. Matejki, zbudowano nowe piwnice, w których odtąd leżakowano piwo. W browarze w rynku pozostały biuro, warzelnia, słodownia, destylarnia i wyszynk. W 1906 roku przeniesiono do nowo wybudowanych budynków przy Heinersdorfer Strasse warzelnię.

[brzeczka]

Zapomniałem: założycielami browaru byli kupcy Gustav Fr. i Karl Ed. Gross, który był także radnym miejskim.

W 1863 r. w Gorzowie działało 6 browarów:
Ehrenberg, Brückenstraße 8
Groß, Wollstraße 45/46 - także gorzelnia
Güthler, Wollstraße 61
Hoffmann, Wasserstraße 8
Kohlstock, Markt 12 - także gorzelnia
Pfauth, Richtstraße 61
Za: http://www.genealogienetz.de/reg/BRG...g/land1863.htm

[Marcin76]

Drugim działającym do Końca browarem była firma Braci Gross, mieszcząca się przy Wollstrasse 45/46 - obecnej nazwy nie znam...
Browar przetrwał pożar Starówki z wiosny 1945, niestety nie wiem w jakim stanie i czy warzono po wojnie piwo, zamknięto go chyba w 1950 r.

Browar działał do ok. 1946/1947 roku. Później była chyba tylko rozlewnia. Jego właścicielem był Józef Bukowski. Po 1945 ulica początkowo nazywała się Wolska, a następnia Pocztowa.
Reklama prasowa z XI 1945 roku.

[brzeczka]

Przed chwilą dostałem interesujące zdjęcie - jest to pewnie ta druga siedziba browaru przy ul. Matejki.
Obieg pocztówki 16.10.1915, oryginał pochodzi z kolekcji Jacka Jakubca.

[scheik]

Nie spodziewałem się aż tak fachowej pomocy za co mocno dziękuje

Jeżeli chodzi o ten browar przy murach miejskich, to do dzisiaj zachowane są piwnice. Dzisiaj znajduje się w nich pub Gerappa. Z kolei jeżeli chodzi o warzelnie na Matejki, panuje tam, niestety, ogólna rozbiórka ruin budynku. Właśnie w tych ruinach koleś znalazł etykiety a następnie wystawił na allegro. Dostęp do biblioteki uniemożliwiają mi studia w Poznaniu.
Pozdrawiam

[brzeczka]

Z tego co ja się orientuję to lokal Gerappa mieści się w pozostałościach browaru Moegelina (Wollstr. 61), a browar Gross` ów stał bardziej w lewo, ale głowy nie dam.
Browar ten działał już 1863, a jego właścicielem był do 1880 (?) Christian Ernst Güthler. Po nim firmę przejął (wg M. Friedricha) Bernhard Rothenbücher, po którym firmę przejął w 1886 r. Walter Prochnow, a po 1892 Gustav Moegelin. Firma prawdopodobnie zaprzestała warzenia w 1908 r. Moegelin prowadził na dużą skalę handel zborzem, a w budynku browaru mieściła się także gospoda.
Ze względu na dużą ilość browarów na niewielkiej powierzchni, posiadanie kilku siedzib przez kilka browarów jednocześnie i totalny miszung w "Brauerei Verzeichnis..." ciężko jest ustalić co gdzie i kiedy było, a ostatnio w Gorzowie zaczęto na dużą skalę rozbiórki.

[Shlangbaum]

Z kolei jeżeli chodzi o warzelnie na Matejki, panuje tam, niestety, ogólna rozbiórka ruin budynku.

Jeżeli masz taką możliwość, to byłoby interesujące jakbyś udokumentował to (jeśli nie osobiście to poprzez znajomych) fotograficznie i zamieścił tu zdjęcia. Zawsze to jakaś pamiątka pozostanie.