Browar Zielona Góra

[grzeber]

Przedwojenna podstawka pod piwo z browaru "Bergschloss" z Zielonej Góry.

[Pogoniarz]

Piwo z browarów Zielona Góra ,Nowa Sól,czy Żary były doprawdy paskudne,Witnica jest też nieciekawa[piwo]Zostały tylko etykiety i wspomnienia...mam nadzieję ,że już nie zamkną żadnego browaru-co folklor to folklor;Jubilata[Zg]i Zamkowe[Żary],nawet dało się pić

[Piwowar]

Pełna nazwa browaru brzmiała „Bergschlossbrauerei & Malzfabrik C.L.Wilh. Brandt“. Zakład, który znajdował się przy Freystädter Chausee 14 (dziś pewnie Kożuchowska) został 17 lutego 1897 roku przekształcony w spółkę akcyjną. W pierwszym roku swego istnienia jako spółka akcyjna browar wyprodukował 21 147 hl piwa. W roku 1908 produkcja wzrosła już na 25 330 hl. Do tego dochodziła jeszcze produkcja innych browarów, które wchodziły w jej skład. Między rokiem 1898, a 1900 zakupiono na przykład za cenę 660 000 Marek browar H. Krügera w Braunschweig. Zakład ten przynosił spółce takie straty, że 1.10.1900 roku postanowiono go odsprzedać byłemu właścicielowi za cenę 500 000 Marek. W 1909 roku zakład został gruntownie przebudowany i zmodernizowany. W 1914 roku jego produkcja wynosiła już ok. 34 000 hl piwa, między innymi monachijskiego, pilzeńskiego, słodowego oraz portera. Pod koniec lat dwudziestych zatrudniał około 80 pracowników. 29.03.1938 roku nazwę zmieniono z „Bergschlossbrauerei & Malzfabrik C.L.Wilh. Brandt A. G.“ na „Bergschlossbrauerei und Malzfabrik A. G.“ Zmienił się też adres na Freystädter Str. 56 – 59, chociaż prawdopodobnie zmieniono tylko nazwę ulicy.

[Piwowar]

Etykieta piwa słodowego.

[Piwowar]

Jeszcze jedna.

[ppns]

Pogoniarz napisał(a)
Piwo z browarów Zielona Góra ,Nowa Sól,czy Żary były doprawdy paskudne,Witnica jest też nieciekawa[piwo]Zostały tylko etykiety i wspomnienia..[..] Jubilata[Zg]i Zamkowe[Żary],nawet dało się pić

Z wymienionych przez Ciebie browarów pamiętam doskonale piwa "Złota 11" , oraz "Jubilat" oraz "Gambrinus". Piwa np. "Chrobry" czy "Ułan" nie dało się wypić. "Zamkowe" też było paskudne. Dawniejsze browary w Nowej Soli , Zielonej Górze czy Żarach niedługo porośnie mech , i rzeczywiście pozostaną tylko fotografie.

[Piwowar]

Ogłoszenie z roku 1874 informujące o sprzedaży browaru w Zielonej Górze.

Zielonogórski Browar Akcyjny i Fabryka Spirytusu w Zielonej Górze na Śląsku
zostanie dnia 20 marca bieżącego roku przed południem w Zielonej Górze oficjalnie oddany do licytacji, na co zwraca się uwagę chętnym zakupu.
Browar jest nowo wybudowany, wyposażony w najlepsze maszyny i doskonałe urządzenia oraz znakomite piwnice. Jest obliczony na roczną produkcję 30 000 beczek i może natychmiast rozpocząć produkcję.
Fabryka spirytusu jest również obliczona na pokaźną produkcję, jej budowa nie została jednak jeszcze zakończona.
Bliższych informacji udziela Niederschlesischer Cassen-Verein Friedrich Förster junior & Co w upadłości, Zielona Góra na Śląsku.

[Piwowar]

Niestety Cassen-Verein nie udzieli nam już informacji, a szkoda bo browaru nie ma w żadnym spisie. O ile mi wiadomo Bergschlossbrauerei powstał 2 lata wcześniej, a w spółkę akcyjną został przekształcony dopiero w roku 1897. Poza tym nie produkował spirytusu.

[Piwowar]

C. L. Wilh. Brandt posiadał też duży browar w Bremie.

[brzeczka]

Chciałbym dorzucić trochę faktów zebranych przez sam borwa w 1930 r., a opublikowanych w Księdze Pamiątkowej Koncernu Rueckforth` a ... z 1930 r. - teks podaję tak jak leci w tłumaczeniu.
Zdjęcia browaru zamieszczałem kiedyś w galerii.
W fotografii ojciec i syn Brandt.

Zielona Góra, znana od dawna ze swych winnic jest najbardziej na północ wysuniętym obszarem hodowli winogron w Niemczech. Bruwar zbudowany w latach 1872/75 na zgliszczach spalonej destylarni wina przez budowniczego Jackel` a z Nowej Soli walczył od początku z trudnościami zbytu, gdyż wino w Zielonej Górze było napojem nie tylko dobrze sytuowanych obywateli, lecz także i robotników. Właściciele browaru zmieniali się często gdyż nie moglisię utrzymać. Byli nimi: bracia Kilian, Juliusz Häse-Tschicherzig, Saalmann-Fürth.
Rok 1883 był przełomowy i przyniósł stały rozwój trwający z niewielkimi przerwami do dziś. W lutym 1883 r. browar zakupił Carl Ludwig Wilhelm Brandt z Bremę za 245 000 Mk dla swego syna Hermanna Brandt` a. Ojciec i syn byli mistrzami piwowarskimi. Kierownictwo techniczne objął Hermann Brandt, a kierownikiem handlowym został jego szwagier Albert Schmidtmann. Nabywca Carl Ludwig Wilhelm był właścicielem browaru ST. Pauli z Bremę. Bremeński browar rozwinął on z małego do znaczącego i dochodowego przedsiębiorstwa. Szczególnie korzystnie kształtował się eksport i kontakty morskie. Ładunki całostatkowe wysyłano po części na własnych statkach. Browar z Bremę nie mógł sprostać zwiększonemu zbytowi i dlatego browarowi zielonogórskiemu przekazano część zleceń eksportowych. Wywożono głównie porter i piwo pilzneńskie. Terenem zbytu była Anglia, Francja, Hiszpania, Egipt, Palestyna, Afryka Południowa, Indie, Chiny, Ameryka Południowa, Australia i inne.
Chociaż wciąż znaczna uprawa winorośli utrudniała zbyt, na miejscu w Zielonej Górze niestrudzenie pracowano nad handlem krajowym. Dnia 01.09.1893 r. otworzono własny wyszynk „Pod Herkulesem” bezpośrednio przy stacji kolejowej „Giełda” w obecności przedstawicieli prasy różnych odcieni partyjnych. Przez udział w wystawach uprawiano szeroką reklamę. Brano z powodzeniem udział na wystawach w Zgorzelcu, Frankfurcie nad Odrą, Magdeburgu, Genewie, a ostatnio na wystawie w Chicago w roku 1893, gdzie browar nagrodzono złotym medale.
Zbyt w Zielonej Górze i prowincji wciąż wzrastał, natomiast eksport stopniowo redukowano już w latach 90-tych, gdyż nie był dochodowo atrakcyjny.
Przyjacielskie stosunki między Hermannem Brandt` Em a restauratorami znalazły swój wyraz w przyznaniu mu honorowego członkowstwa zielonogórskich restauratorów w dniu 01.05.1894 r. Celem wykorzystania obiektu rozbudowano słodownię aż do wydajności 41 tys. Cetnarów gotowego słodu. Aby uzyskać równomierny i dochodowy zbyt dla słodowni zakupiono w roku 1898 browar Hermanna Krüger` a w Brunszwiku, którego produkcja w roku operacyjnym 1898/99 wynosiła 18 622 hl. Jednak z powodu nierentowności pozbyto się znowu tego przedsiębiorstwa w roku 1900.
Aż do roku 1897 browar był przedsiębiorstwem prywatnym. Ówczesny właściciel Hermann Brandt przekształcił w tym roku firmę w spółkę akcyjną z kapitałem 1 000 000 Mk. Przy zakupie browaru Hermanna Krügera w Brunszwiku w 1898 kapitał akcyjny podwyższono do 1 500 000 Mk, a po sprzedaży tego browaru zmniejszono go do 1 084 000 Mk i w roku 1903 wskutek poniesienia znacznych strat do 680 000 Mk. Nastąpił teraz okres stałego rozwoju. Z biegiem lat utworzono następujące własne hurtownie: Sulechów, Głogów, Fürstemberg a/oder, Konotop, Cottbus, Wollstein, Forst w roku 1903; Ścinawa w 1904 r.; Nowogród Bobrzański w 1905 r.; Rzepin w 1907.
Detaliści pośredniczący w handlu piwem znajdowali się w Krośnie Odrzańskim, Kisielicach, Kargowej, Lubinie, Żaganiu i Żarach.
Wybuch wojny przerwał całkowicie eksport. Z ostatnich wysyłek dwie wpadły w ręce wroga. Jako końcowe odszkodowanie jeszcze 19.07.1928 r. browar otrzymał od Urzędu Odszkodowań Rzeszy za szkody wojenne – 2 935 Mk.
Cały przemysł browarniczy ciężko ucierpiał w wyniku wprowadzenia kontyngentów i przymusowego zagospodarowania jęczmienia. W wyniku braku surowców publiczność bardzo niechętnie przyjmowała coraz „cieńsze” piwa i tym tłumaczy się gwałtowne zmniejszenie produkcji piwa w latach wojny i inflacji, podczas gdy konsumpcja wódki wyraźnie wzrosłą. Z powodu braku surowca utracono placówki zewnętrzne. Utrzymano tylko najbliższe, a mianowicie Sulechów, Kargową, Krosno Odrzańskie, Kisielice, Konotop i Nowogród Bobrzański.
Dopiero po ustabilizowaniu się naszej waluty i zniesieniu gospodarki przymusowej jęczmieniem można było produkować piwo o jakości z czasów pokoju.
Eksportu nie podjęto, gdyż wszelkie kontakty zostały zerwane. W wyniku oddzielenia prowincji poznańskiej od Rzeszy browary straciły duży, stary teren zbytu. Jeżeli browary chciały być zdolne do życia, musiały uzyskać zbyt w rozmiarach przedwojennych. Udało się to w wyniku całkowitego przeorganizowania pozostałych jeszcze okręgów i przejęcia nowych rynków zbytu.
Posesja fabryki w Zielonej Górze ma wielkość 83 000 m2, z czego 7 600 m2 pod zabudowaniami. Łąki zabezpieczają konie w paszę objętościową, a pola pokrywają większą część zapotrzebowania na owies. Położony poniżej browaru staw dostarcza przeważającą część ściąganego lodu.
Od roku 1920 browar należy do Koncernu Rückforth` a.

[brzeczka]

Jako członkowie zarządu działali:
Hermann Brandt – od założenia do 01.12.1899 r.,
Oswald Wolf – od 1899 do 1904,
Conrad Müller – od 1900 do 1901,
Wilhelm Rottmann – od 1902,
Johannes Otte – od 1927.

Do rady nadzorczej należeli, względnie należą:
bankier Moritz Herz z Berlina – 1897-1920
adwokat i notariusz Rich. Kiesow z Zielonej Góry – 1897-1902
rentier Wilh. Brandt z Bremy – 1897-1901
dyrektor banku Max Wiebach z Zielonej Góry – 1900-1908
bankier Johannes Mannigel z Zielonej Góry – 1901-1902
mistrz budowlany Carl Lorenz z Zielonej Góry – 1902-1917
bankier Heinrich Pufleb z Zielonej Góry – 1908-1912
prokurent Hildebrandt z Zielonej Góry – 1912-1917
dyrektor August Garde z Zielonej Góry – 1920-1924
kupiec Franz Mangelsdorff z Zielonej Góry – od 1901
bankier Ludwig Hirschel z Głogowa – od 1917
tajny radca Rudolf Müller ze Szczecina (prezes Koncernu) – od 1920
dyrektor Kurt Raetsch z Zielonej Góry – od 1920
dyrektor naczelny Th. Behn ze Szczecina (Stett. Bergschloss) – od 1922
Dyrektor Erich Otte ze Szczecina (Stett. Bergschloss) – od 1924

Mistrzami piwowarskimi byli:
Weberbauer z Wrocławia – 1873-1876
Werner z Zielonej Góry – 1876-1883
Unger z Peitz – 1883-1884
Hugo Burck z Zielonej Góry – 1884-1886
Wilh. Peuker z Dortmundu – 1886-1890
W. J. Skeyschowsky z Czech – 1890-05.1901
Erich Niekammer z Zielonej Góry – 05.1901-12.1903
Richard Forgber z Zielonej Góry – od 12.1903.

Poniżej zdjęcia dyrektóów i piwowara.
c. d. n.

[brzeczka]

Potrzebny do wytwarzania słodu jęczmień przed wojną zakupywano przeważnie w Poznańskiem. W powiecie Zielona Góra jęczmień siano rzadko, gdyż gleba była za lekka. Od czasu oddzielenia Poznańskiego od Rzeszy jęczmień sprowadzano z innych okolic. Część zapotrzebowania pokrywał powiat Sulechów i Kisielice, lecz najwięcej zakupywano go w powiecie Głogów. Okolice Głogowa dostarczały jęczmienia najwyższej jakości. Aż do roku 1910 wszystkie ładunki wagonowe zwożono furmankami z odległego o 3 km dworca towarowego. Ponieważ droga ze stacji kolejowej wznosi się stromo przewóz był uciążliwy i czasochłonny. W roku 1910 zbudowano odnogę kolejową Zielona Góra – Szprotawa, a browar otrzymał bocznicę, co pozwoliło kierować wszystkie ładunki wagonowe, głównie jęczmień, węgiel i butelki do rampy, względnie magazynu. W rozległych spichlerzach można było składować do ok. 12 000 cetnarów. Słodownia wówczas mogła pokrywać całkowicie zapotrzebowanie browaru. W czasie kampanii 1928/29 poddano słodowaniu 19 000 jęczmienia (dla porównania w słodowni kamieńskiego browaru Braci Voerkelius, także należącego do Rückforth` a przerobiono w sezonie 1928/29 50 760 cetnarów jęczmienia – przyp. brzeczka).
Przenośnikiem kubełkowym jęczmień dociera do oczyszczarki i sortownika, a następnie na klepisko. Odrzucone w czasie sortowania okruchy jęczmienne i odpad jest chętnie kupowany na paszę dla drobiu i bydła. Odważony na wadze automatycznej jęczmień z klepiska trafia poprzez lej do znajdującego się poniżej namaczalnika. Jęczmień płucze się w namaczalniku i codziennie przepompowuje do znajdującej się obok kadzi. Po 72 do 85 godzinach okresu moczenia namoczony jęczmień przenosi się do skrzyń, w których kiełkuje. Posiadamy 9 skrzyń systemu Saladin, zawierających po 120-140 cetnarów jęczmienia namoczonego. Kiełkujący jęczmień w skrzyniach jest automatycznie obracany. Aparatura nawilżająca i odpowietrzająca dba o wymaganą wilgotność. Temperaturę sterty kontroluje się za pomocą wetkniętego termometru i w miarę potrzeby utrzymuje na właściwym poziomie przez przewietrzanie. Do roku 1922 było 15 skrzyń do kiełkowania i 1 klepisko. Wtedy zburzono starą słodownię połączoną podziemnym przejściem z nową słodownią, a za to zbudowani przestrzenne pomieszczenia filii fabryki Ferd. Rückforth Nachfolger A.G. Stettin, produkującej spirytualia i likiery. Przedsiębiorstwo to już w 1924 r. ponownie unieruchomiono, gdyż wskutek stabilizacji naszej waluty zbyt spirytualiów i likierów znacznie się obniżył, a centrala firmy w Szczecinie znowu była w stanie pokryć całość zapotrzebowania produkcją wytwarzaną we własnym zakresie.
Po ok. dziewięciodniowym okresie kiełkowania wykiełkowany jęczmień (słód zielony) transportuje się windami do suszarni. Posiadamy 3 suszarnie mające po 2 półki sitowe:
mała suszarnia na 30 cetnarów,
średnia suszarnia na 45 cetnarów,
duża suszarnia na 130 cetnarów.
Zielony słód trafia po 24 godzinach z początku do górnej półki sitowej, następnie na 24 godziny na dolną półkę. W tym czasie słód jest automatycznie obracany przez obrotnik suszarkowy. Temperaturę w suszarni rejestrują automatyczne termometry kontrolne. Gdy słód jest wysuszony odkiełkownice pozbawiają ziarno suchych kiełków. Te suche kiełki są paszą drobiową. Z odkiełkownic gotowy już słód dociera za pomocą elewatora z napędem ślimakowym do silosa. Trzy silosy mieszczą łącznie ok. 10 000 cetnarów słodu. Dwa dalsze silosy rozebrano w czasie przebudowy w 1922 r. z powodu braku miejsca. Z silosa słód przechodzi przez wagę automatyczną, zamkniętą i zaplombowaną, kontrolowaną przez urząd celny i dociera do śrutownika. Słód w śrutowniku nie jest mielony jak w młynie, a tylko miażdżony między walcami. Plewy pozostają utrzymane, odgrywają później ważną rolę w procesie klarowania się materiału filtracyjnego. Śrutowany słód przechodzi przez przecieracz do kadzi zaciernej warzelni brzeczki. Znajdującą się w przedsiębiorstwie warzelnię brzeczki zbudowała Maschinenfabrik Gebr. Guttsmann A.G. Breslau-Berlin w roku 1909. Kadzie ogrzewa para. Urządzenie przewidziano na 40 cetnarów zsypu słodu.
Warzelnia brzeczki jest miejscem, gdzie odbywa się właściwe warzenie. Tu wytwarza się brzeczka piwna. W procesie gotowania skrobia śruty słodowej rozbija się na cukier i dekstrynę, a białko rozkłada się tak dalece jak potrzeba do osiągnięcia dojrzałości i trwałości piany. Po ukończeniu procesu tych przemian przepompowuje się zacier do kadzi klarowania: tutaj następuje oddzielenie wysłodzin od brzeczki. Wysłodziny są cenną paszą bydlęcą. Ponieważ w okolicy Zielonej Góry nie ma znaczących gospodarstw o kierunku hodowli bydła, całość wysłodzin suszy się. Znajdujące się w eksploatacji urządzenie do szuszenia wysłodzin z prasą wstępną typu Petry & Heckling z Dortmundu ma wydajność 7 cetnarów przerobu brzeczki na godzinę.
Z kadzi do klarowania brzeczka przechodzi do kotła brzęczkowego. Tutaj przy powtórnym gotowaniu dodaje się chmiel. Dodatek chmielu wzmaga trwałość piwa i nadaje jemu pikantny, gorzki smak. Po gotowaniu w kotle brzęczkowym oddziela się brzeczkę. Pozostałości chmielu zatrzymują się w odchmielaczu, a brzeczkę doprowadza do kadzi dostojnej. Z 40 cetnarów ilości zacieru śrutu słodowego otrzymuje się 132-135 hl wytłoczonej brzeczki.
Aż do roku 1907 użytkowano zamiast kadzi dostojnej 3 tace chłodnicze. Usunięto je, gdyż istniało niebezpieczeństwo zakażenia.
W kadzi dostojnej brzeczka przebiega do chłodnicy ociekowej obniżającej jej temperaturę do 5oC, a następnie do kadzi fermentacyjnych. W nich dodaje się drożdże. W użytkowaniu znajdują się 42 kadzie fermentacyjne o pojemności po ok. 32 hl. Gdy piwo dostatecznie sfermentuje przepompowuje je elektryczna pompa poprzez niskotemperaturową chłodnię do beczek, względnie tanków leżakowych.
W piwnicach leżakowych można składować 7 600 hl piwa. Leżakowanie odbywa się w beczkach drewnianych o zawartości ok. 40 hl, a także w tankach aluminiowych o poj. ok. 130 hl każdy.
Odleżakowane piwo wyciska się zgodnie z zapotrzebowaniem przez filtr (posiadamy 2 pojedyncze filtry czaszowe „Union”) do izobarometrycznego aparatu obciągowego, w którym napełnia się beczki transportowe.
Piwo przeznaczone do obciągu butelek pompuje się przez filtr do tanku obciągu butelkowego. Mamy 2 tanki aluminiowe o poj. 20 hl każdy. Butelki myje, napełnia i etykietuje urządzenie „Saxo”. Wydajność jego wynosi 2 000 butelek/h. Są jeszcze dwa starsze urządzenia z rewolwerowym napełniaczami, które są bardzo eksploatowane szczególnie w lecie.
Wodę sodową i lemoniadę obciąga się na maszynach „Nova” i na jednej „Allegro”. Wydajność tej ostatniej wynosi 600-800 butelek/h. Wodę oczyszcza filtr świecowy. Potrzebną ilość wody dostarczają 2 studnie. Ze starszej studni zbudowanej w 1903 r. wodę można pobierać przy użyciu energii pary i elektrycznej. Z nowej studni zbudowanej w roku 1926 pobiera się wodę za pomocą elektryczności. Dostarcza ona pierwszorzędnej wody na użytek browaru. Aby ochronić się przed wszelkimi ewentualnościami w roku 1928 podłączono się do miejskiej sieci wodociągowej.
Parę wytwarzają 3 kotły parowe o powierzchni ogrzewania 73, 73 i 120 m2. Właściwą wodę do zasilania kotłów dostarcza oczyszczacz wody zasilającej systemu „Kanarius” z Berlin-Friedenau, co pozwala uniknąć tworzenia się osadu kamienia kotłowego.
Napęd urządzeń fabrycznych stanowi maszyna parowa 30 KM systemu Beck & Rosenbaum Nachf. Darmstadt.
Pary wylotowe z maszyn fabrycznych odprowadza się do zbiornika, w którym dzięki wężownicy rurowej wytwarza się gorącą wodę do celów produkcyjnych.
Maszyna produkująca lód typu „Linde” tworzy niską temperaturę potrzebną do aparatów chłodzących, do piwnicy fermentacyjnej, piwnicy leżakowej, hali obciągania beczek i magazynu butelek, jak również dla sztucznego wytwarzania lodu.
Z 2 posiadanych sprężarek jedną napędza maszyna parowa o mocy 50 KM produkcji Gebr. Sulzer Winterthur i Ludwigshafen, a druga uzyskuje napęd od silnika mocy 40 KM. Obydwie sprężarki mają wydajność 145 kcal/h.
Piwnica do składowania lodu mieści ok. 40 000 cetnarów lodu naturalnego. Do browaru jako przedsiębiorstwa uboczne należą:
warsztat bednarski i smolarski,
ślusarnia,
naprawczy warsztat samochodowy.
W Zielonej Górze pracuje 100 urzędników i robotników.
Transport piwa zapewniają:
1 specjalny wagon kolejowy,
5 samochodów ciężarowych z 3 przyczepami,
12 koni.
W hurtowniach zatrudnia się 26 urzędników i robotników i wykorzystuje 25 koni i 1 samochód ciężarowy.

Zbyt piwa wynosił:
1898/99 – 23 480 hl
1913/14 – 34 536 hl
1924/25 – 24 325 hl
1928/29 – 35 030 hl

Własne hurtownie prowadzi się obecnie w Krośnie Odrzańskim, Kisielicach, Konotopie, Nowogrodzie Bobrzańskim, Świebodzinie – od 1926 r., Głogowie – od 1927 r., Węchowej – od 1928 r.

Sprzedawcy detaliczni działają w: Sulecjowie, Kargowej, Bytomiu Odrzańskim – od 1926 r., Lubsku – od 1927 r., Żaganiu – od 1927 r., Międzyrzeczu – od 1928 r., Szczańcu – od 1929 r.

Tyle książka - niestety tylko do 1930 r.
W innej części tej książki napisano, że w 1920 r. Koncern Rückfortha wykupił udziały Glogauer Bräu Commune, a klientelę tego browaru zaopatrywał odtąd bowar zielonogórski.

[Croolick]

eh, gdyby tak kol. Brzeczka znalazł podobne informacje dotyczace żarskiego browaru Fechnera, byłbym wniebowzięty ;-)

[ekado]

Widzę, ze dawno wpisów nie było. Właśnie byłem dziś w Browarze a właściwie w tym co z niego pozostało. Budynek przeznaczony do wyburzenia ruina prawdziwa.

[ART]

Jeśli poczyniłeś zdjęcia, zapraszam do Galerii.