Tweet
Kolejna ciekawostka warta wrzucenia tutaj
komentarz:W Polsce początki piwowarstwa łączyły się ze średniowieczną karczmą książęcą. Ulepszenie produkcji piwa przyniósł okres tworzenia się gmin miejskich i wiejskich, a zwłaszcza miast lokacyjnych w XIII-XIV w. Udoskonaleniu uległo przygotowanie i obróbka słodu, proces warzenia, fermentacji, powiększyło się zróżnicowanie przypraw. W XIII-XVI w. istotne znaczenie miało prawo miejskie nadające przywilej produkcji piwa miastom. Piwo w miastach produkowano w browarach, które z czasem upowszechniły się również na wsi, głównie były to browary dworskie, uzyskujące większe znaczenie w XVI w.
W średniowiecznych miastach browary były usytuowane wraz ze słodowniami na tyłach domów w pobliżu głównych ulic. Z czasem, ze względu na niebezpieczeństwo pożaru i uciążliwe wyziewy, usuwano je na boczne ulice, a zwłaszcza na przedmieścia. W większych miastach istniało po kilkadziesiąt, a nawet kilkaset browarów (np. w Gdańsku w 1416 r. – 378 browarów, w Warszawie w 1796 r. – 86). Miasta otrzymywały przywileje zakazujące obcym zakładanie karczm w odległości mniejszej niż mila od granic miejskich, co ułatwiało zbyt własnego piwa na wsi. Produkcja piwa w miastach wzrastała do trzeciej ćwierci XVI w., później nastąpiło jej ograniczenie, spowodowane rozwojem browarów dworskich. Bowiem w miarę upływu czasu szlachta, organizując masową produkcję piwa, zaczęła dążyć do wyeliminowania konkurentów, którymi były miasta, zwłaszcza królewskie. Początkowo prawo warzenia piwa mieli wszyscy mieszczanie, z czasem zaczęto je ograniczać do posiadaczy nieruchomości, następnie zaś do właścicieli domów przy rynkach i głównych ulicach (tzw. domy piwne). Piwowarzy zaczęli tworzyć cechy czuwające nad jakością wytwarzanego piwa i uczciwością handlu tym napojem. Starały się one też ograniczać możliwość produkcji piwa przez nie zrzeszonych w cechu.
Liczba browarów stale rosła, np. w Wielkopolsce w połowie XVIII w. jeden przypadał na dwie wsie. W 1775 r. zniesiono ograniczenia produkcji piwa przy zachowaniu prawa propinacji dworskiej (czyli wyłącznego prawa do produkcji i sprzedaży trunków przez właściciela ziemskiego chłopom zamieszkującym jego dobra), co spowodowało wzrost wytwórczości piwa szlacheckiego.
Do produkcji piwa wykorzystywano chmiel, jęczmień, częściowo pszenicę, a czasem owies. W Polsce uprawiano wtedy wysoko wartościowy jęczmień i chmiel. Produkcja krajowa nie zawsze była wystarczająca, toteż chmiel trzeba było czasem importować z zagranicy. Prócz masowo produkowanego piwa "ordynaryjnego", wyrabiano także wzmocnione jego gatunki, piwa dubeltowe, zwane też dwuraźnymi. W większości produkowano piwa słabe, zawierające 2-3% alkoholu, lepsze jego gatunki osiągały ok. 6%, a w pewnych przypadkach do 10%.
Piwo produkowane przez folwarczne browary było na ogół napojem słabym, niskiej jakości i o kiepskim smaku. Znacznie lepsze piwo można było niekiedy otrzymać w miastach. W XVII w. cenione były piwa mławskie, lelowskie, wągrowieckie, a w XVIII w. przede wszystkim słynne piwo grodziskie, poza tym wilanowskie, wąchockie, gielniowskie.
Według lustracji z 1660 r. w Kozienicach istniały dwa browary; przed spaleniem miasta przez wojska księcia Siedmiogrodu Rakoczego w 1657 r. było ich więcej. Mieszczanie z każdego browaru płacili roczny czynsz po 3 zł 6 gr. Na prezentowanym planie, pochodzącym z l. 1779-1784 przedstawiony jest rzut poziomy browaru. (Aleksander Wąsik,http://dziedzictwo.polska.pl)
* Guldon Z., Ekonomia kozienicka 1569-1765, [w:] Radom i region radomski w dobie szlacheckiej Rzeczypospolitej, t. 1, Radom 1995, s. 49-64;
* Kuchowicz Z., Spożycie alkoholu i zagadnienia jego wartości w XVIII wieku, "Studia z Dziejów Gospodarstwa Wiejskiego", t. 9, z. 3, 1962;
* Lalik T., Łukasiewicz J., Piwowarstwo, [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, pod red. A. Mączaka, Warszawa 1981, t. 2, s. 71-74.
komentarz:W Polsce początki piwowarstwa łączyły się ze średniowieczną karczmą książęcą. Ulepszenie produkcji piwa przyniósł okres tworzenia się gmin miejskich i wiejskich, a zwłaszcza miast lokacyjnych w XIII-XIV w. Udoskonaleniu uległo przygotowanie i obróbka słodu, proces warzenia, fermentacji, powiększyło się zróżnicowanie przypraw. W XIII-XVI w. istotne znaczenie miało prawo miejskie nadające przywilej produkcji piwa miastom. Piwo w miastach produkowano w browarach, które z czasem upowszechniły się również na wsi, głównie były to browary dworskie, uzyskujące większe znaczenie w XVI w.
W średniowiecznych miastach browary były usytuowane wraz ze słodowniami na tyłach domów w pobliżu głównych ulic. Z czasem, ze względu na niebezpieczeństwo pożaru i uciążliwe wyziewy, usuwano je na boczne ulice, a zwłaszcza na przedmieścia. W większych miastach istniało po kilkadziesiąt, a nawet kilkaset browarów (np. w Gdańsku w 1416 r. – 378 browarów, w Warszawie w 1796 r. – 86). Miasta otrzymywały przywileje zakazujące obcym zakładanie karczm w odległości mniejszej niż mila od granic miejskich, co ułatwiało zbyt własnego piwa na wsi. Produkcja piwa w miastach wzrastała do trzeciej ćwierci XVI w., później nastąpiło jej ograniczenie, spowodowane rozwojem browarów dworskich. Bowiem w miarę upływu czasu szlachta, organizując masową produkcję piwa, zaczęła dążyć do wyeliminowania konkurentów, którymi były miasta, zwłaszcza królewskie. Początkowo prawo warzenia piwa mieli wszyscy mieszczanie, z czasem zaczęto je ograniczać do posiadaczy nieruchomości, następnie zaś do właścicieli domów przy rynkach i głównych ulicach (tzw. domy piwne). Piwowarzy zaczęli tworzyć cechy czuwające nad jakością wytwarzanego piwa i uczciwością handlu tym napojem. Starały się one też ograniczać możliwość produkcji piwa przez nie zrzeszonych w cechu.
Liczba browarów stale rosła, np. w Wielkopolsce w połowie XVIII w. jeden przypadał na dwie wsie. W 1775 r. zniesiono ograniczenia produkcji piwa przy zachowaniu prawa propinacji dworskiej (czyli wyłącznego prawa do produkcji i sprzedaży trunków przez właściciela ziemskiego chłopom zamieszkującym jego dobra), co spowodowało wzrost wytwórczości piwa szlacheckiego.
Do produkcji piwa wykorzystywano chmiel, jęczmień, częściowo pszenicę, a czasem owies. W Polsce uprawiano wtedy wysoko wartościowy jęczmień i chmiel. Produkcja krajowa nie zawsze była wystarczająca, toteż chmiel trzeba było czasem importować z zagranicy. Prócz masowo produkowanego piwa "ordynaryjnego", wyrabiano także wzmocnione jego gatunki, piwa dubeltowe, zwane też dwuraźnymi. W większości produkowano piwa słabe, zawierające 2-3% alkoholu, lepsze jego gatunki osiągały ok. 6%, a w pewnych przypadkach do 10%.
Piwo produkowane przez folwarczne browary było na ogół napojem słabym, niskiej jakości i o kiepskim smaku. Znacznie lepsze piwo można było niekiedy otrzymać w miastach. W XVII w. cenione były piwa mławskie, lelowskie, wągrowieckie, a w XVIII w. przede wszystkim słynne piwo grodziskie, poza tym wilanowskie, wąchockie, gielniowskie.
Według lustracji z 1660 r. w Kozienicach istniały dwa browary; przed spaleniem miasta przez wojska księcia Siedmiogrodu Rakoczego w 1657 r. było ich więcej. Mieszczanie z każdego browaru płacili roczny czynsz po 3 zł 6 gr. Na prezentowanym planie, pochodzącym z l. 1779-1784 przedstawiony jest rzut poziomy browaru. (Aleksander Wąsik,http://dziedzictwo.polska.pl)
* Guldon Z., Ekonomia kozienicka 1569-1765, [w:] Radom i region radomski w dobie szlacheckiej Rzeczypospolitej, t. 1, Radom 1995, s. 49-64;
* Kuchowicz Z., Spożycie alkoholu i zagadnienia jego wartości w XVIII wieku, "Studia z Dziejów Gospodarstwa Wiejskiego", t. 9, z. 3, 1962;
* Lalik T., Łukasiewicz J., Piwowarstwo, [w:] Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945 roku, pod red. A. Mączaka, Warszawa 1981, t. 2, s. 71-74.
Comment