przy piwku o ... średniowiecznych zamkach

[becik]

Gostynin

Zamek został zbudowany przez książąt mazowieckich pod koniec XIV wieku. Był m.in siedzibą kasztelana. W 1492 roku Kazimierz Jagiellończyk podpisał tu akt włączenia ziemi gostynińskiej doKorony. Podupadł w XVI wieku, odbudowany na początku XVII wieku. Zniszczony przez Szwedów w czasie potopu. Zamek przebudowano na kościół ewangelicki w XIX wieku. Zachowała się baszta i kaplica dawnego zamku, w sąsiedztwie pozostałości fosy. W lesie za zamkiem można obejrzeć opuszczony cmentarz ewangelicki

[becik]

Besiekiery

Zamek został wzniesiony ok 1500 roku przez Mikołaja Sokołowskiego. Mimo, żę wzniesiony w stylu gotyckim widać już było elementy renesansowe. Od ok XVII właścicielem zamku został wojewoda brzeski Szymon Szczawiński. W tym okresie zamek nieznacznie rzebudowano. W 1731 został zniszczony przez pożar. W jego wyniku ówczesny właściciel Gajewski rozbiera drugie piętro domu mieszkalnego. Opuszczony w XIX wieku od tego też czasu popada w ruinę.
Obecnie zachowały się fragmenty muru obronnego i jedna ze ścian wieży z przejazdem bramnym.

[becik]

Sobota

Niestety moje informacje na temat obiektu w Sobocie są bardzo znikome.
Obecnie znajduje się tu renesansowy dwór murowany Zawiszów, przebudowany w okresie międzywojennym na neogotycki dwór.
W zcasie badań archeologicznych w 1985 w bryle dworu zidentyfikowano pozostałości sześciobocznej wieży opiętej przyporami i zbudowanej z cegły gotyckiej. Jest to jedyny dotychcasz zidentyfikowany fragment XV-wiecznego zamku, najprawdopodobniej rezydencji obronnej Doliwitów Sobockich

[becik]

Łęczyca

Wzniesiony w 1357 roku z inicjatywy Kazimierza Wielkiego po tym jak właczył on ziemię łęczycką w granice swojego państwa. Z początku pełnił rolę królewskiej rezydencji, następnie był siedzibą starostów. W 1406 roku spalony przez Krzyżaków ale dość szybko go odbuwano. Pożar ponownie strawił zamek w w połowie XV wieku, kolejny raz warownia została odbudowana w nastepnym stuleciu przez starostę Jana Lutomirskiego. Kolejny raz zniszczony podczas potopu. od ego czasu popadał w ruinę. Odbudowany po II wojnie światowej, obecnie mieści się tu muzeum.

[arcy]

Informacja z dzisiejszej "GW"

Średniowieczna warownia w Bobolicach może być rekonstruowana - orzekła specjalna komisja powołana przez wojewódzkiego konserwatora zabytków. Właściciel XIV-wiecznych ruin walczył o zgodę cztery lata

Pochodzący z Myszkowa Dariusz i Jarosław Laseccy odkupili od rolników ziemię ze średniowiecznymi ruinami w Bobolicach w 1999 r. W rejestrze zabytków warownia figurowała jako trwała ruina, ale nowi właściciele podjęli próbę rekonstrukcji. W 2001 r. szefowa służb konserwatorskich w Częstochowie Jadwiga Antoniewicz poradziła, by najpierw przeprowadzono prace archeologiczne, bowiem nie zachowały się pisane źródła, obrazujące wygląd przebudowywanej zresztą na przestrzeni wieków warowni. Właściciele zamku zaangażowali do tych prac dr. Sławomira Dryję z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Stroną architektoniczną zajął się dr Waldemar Niewalda - specjalista od rekonstrukcji obiektów zabytkowych. Odkryto fragmenty fundamentów, piwnic, schodów. Pod nadzorem konserwatora odtworzono pół kilometra wapiennych murów okalających warownię, zbudowano bramę na dawnych fundamentach.

Na tym prace stanęły. Służby konserwatorskie nie chały się zgodzić na rekonstrukcję baszty i ściany głównej zamku. Perypetie Laseckich opisaliśmy w grudniu, prezentując przy okazji inną odbudowę "z niczego": zamku Zygmunta Augusta w Tykocinie na Podlasiu. - Nie ukrywam, że ta publikacja w "Gazecie" bardzo nam pomogła - mówi Jarosław Lasecki.

Pod koniec lutego zebrała się powołana przez wojewódzkiego konserwatora zabytków w Katowicach specjalna komisja i zgodziła się na rekonstrukcję. - Dajemy sobie na to pięć lat - zapowiada Jarosław Lasecki.

-Decyzja w sprawie warowni bobolickiej to precedens - przyznaje Jacek Owczarek, wojewódzki konserwator zabytków - Trochę się boję, aby za tym przykładem nie poszli inni posiadacze jurajskich warowni: w Ogrodzieńcu, Siewierzu czy Olsztynie. Zdania na temat rekonstrukcji takich obiektów w środowisku konserwatorskim są podzielone i do wszystkich tego typu pomysłów trzeba podchodzić bardzo ostrożnie.

[Standarte]

Nie wiem jak będzie wyglądał zrekonstruowany zamek w Bobolicach, ale w formie ruiny był tak malowniczy, że mam poważne wątpliwości co do sensu tych działań. W dodatku pełnego wyglądu nie uda się mu przywrócić - część skały przez wieki uległa erozji i oberwaniu. Gdy w roku 2003 oglądałem zrekonstruowaną bramę, moje odczucia były raczej negatywne - wyglądała na tle reszty murów jak g... w lesie, choć nie wykluczam, że ukończenie reszty form może zatrzeć niemiłe wrażenie i nadać całości nowy sens. Nie sprzeciwiam się kategorycznie inicjatywom tego rodzaju, lecz uważam je za kontrowersyjne i w przypadku niektórych obiektów - za zdecydowanie błędne. Np. ciarki przechodzą mnie na myśl o rekonstrukcji Ogrodzieńca, który w obecnej formie wraz z otoczeniem stanowi wcielenie piękna. Z kolei za słuszną uznałbym np. koncepcję rekonstrukcji Krzyżtoporu w Ujeździe - jego okaleczona, acz kompletna bryła aż się prosi o "wypełnienie" oknami, stropami, ścianami itp. A tak wogóle, to mam nadzieję, że potomkowie wybaczą nam niefrasobliwość w traktowaniu dziedzictwa przekazanego nam w łańcuchu pokoleń przez naszych antenatów.

[becik]

Łowicz

W Łowiczu znajduja sie ruiny gotyckiego, biskupiego zamku obronnego z XIV wieku. W XV wieku został rozbudowany. Wielokrotnie gościli tu królowie polscy. W XVI wieku został przebudoany na renesansową rezydencje prymasowską. Podczas potopu zamek oddano bez walki ale Szwedzi wycofując sie zniszczyli część rezydencji i umocnień.
Odbudowany mieścił manufakturę płotna do 1793. Po pożarze w 1794 roku ulegał stopniowej ruinie. W latach 1915-18 na terenie zamku i ruin zabudowań urządzono cmentarz wojskowy. obecnie zachowały sie resztki murów przyziemia. walu i fosy zamku górnego. W 2003 roku rozpoczęto prace nad otwarciem galerii i muzeum na ternie przyległym do zamku.
W lecie 2004 kiedy tam byłem na terenie zamku były prowadzone prace archeologiczne stąd to zadaszenie nad wykopkami

[Krzysiu]

Nie wiem jak będzie wyglądał zrekonstruowany zamek w Bobolicach, ale w formie ruiny był tak malowniczy, że mam poważne wątpliwości co do sensu tych działań....

Zamek był tak malowniczy, że na moich oczach zawaliła się cała jedna ściana zamku. Zapewne gdyby zawaliła się reszta, byłby o wiele bardziej malowniczy i zabytkowy, a gdyby go zaorać, to dopiero byłby cenny!

[becik]

Kazimierz Dolny

Kolejny, dośc znany zamek wzniesiony przez Kazimierza Wielkiego w XIV wieku. Rozbudowany w XV wieku, kolejna rozbudowa nastapiła w XVI juz w stylu renesansowym przz Firlejów. Powolny upadek zamku rozpoczął się po zniszczeniach dokonanych przez Szwedów, Kzaków oraz wojska Rakoczego w latach 1655-57 i 1707-14. Niestety ale odbudowa nie utrzymała długo budowli w dobrym stanie, szybko popadł w ruinę, a pod koniec XVIII wieku został opuszczony. W roku 1809 austriacy wysadzili zamkowe wieże. Na koniec w roku 1831 pod warownia rozegrała se bitwa pomiedzy ukrywajacymi się w ruinach powstańcami, a oddzialami rosyjskimi.
Po II wojnie światowej podjęto prace majace na celu zabezpieczenie zabytku w formie trwałej ruiny.

[Standarte]

Zamek był tak malowniczy, że na moich oczach zawaliła się cała jedna ściana zamku. Zapewne gdyby zawaliła się reszta, byłby o wiele bardziej malowniczy i zabytkowy, a gdyby go zaorać, to dopiero byłby cenny!

Rozumiem, że jest to głos za rekonstrukcją Bobolic, choć nie pojmuję ironii. Wyłączną alternatywą dla rekonstrukcji nie musi być wszak postępująca konsekwentnie destrukcja obiektu - istnieje jeszcze możliwość skutecznego zabezpieczenia istniejącej formy. Ponadto uważam, że w kontekście historycznym grzeszymy pychą sądząc, iż musimy takie decyzje podejmować zawsze MY, TU i TERAZ. Te ruiny przetrwały kilkaset lat - jeśli je zabezpieczymy według prawideł sztuki i ochronimy przed celową dewastacją - z pewnością przetrwają jeszcze długo... Jeśli chodzi natomiast o moje poczucie estetyki (zdaję sobie sprawę, że dla szanownych forumowiczów jest to żadne kryterium ) to z podanych przykładów dopuściłbym jeszcze rekonstrukcję Siewierza, sprzeciwiając się jednak Olsztynowi k. Częstochowy - ten wolałbym zachować w formie trwałej ruiny.

[Krzysiu]

Grzeszysz pychą, występujc przeciw woli właściciela - który wygrał sprawę w sądzie przeciwko wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków.

[Standarte]

Mylisz się. Nie kwestionuję nabytych praw tego człowieka - jeśli Sąd dał błogosławieństwo do odbudowy i wyczerpano drogę odwoławczą to sprawa jest zamknięta - wyrażam jednak swoją opinię, która nie musi być wcale zgodna ze stanowiskiem Sądu. Ludzkie prawo, a tym bardziej jego wykładnia jest bardzo niedoskonałe, co dziś jest dopuszczalne, pojutrze może być zabronione i zagrożone sankcją. Oczywiście nie zmienia to faktu, że wyroki trzeba szanować i raczej nie wezmę udziału w demonstracji w obronie "dziewiczości" Bobolic. Podejrzewałem, że u podstaw Twojej opinii leży ochrona świętego prawa własności - jest to przecież logiczną konsekwencją przyjęcia liberalnego światopoglądu. Ja jednak chciałem raczej usłyszeć opinię miłośnika zabytków (a nie prawnika ) co do sensowności przedsięwzięć rekonstrukcyjnych. Casus Bobolic służy mi jedynie za przykład i to nie od strony prawnej, lecz architektonicznej.

By lepiej zobrazować co mam na myśli posłużę się przykładem krakowskich fortów, z których wiele pozostaje opuszczonych, część z nich w stanie mniej, lub bardziej zaawansowanej ruiny. Niektóre - te, którymi "zaopiekowała" się władza komunistyczna po wojnie - występują wręcz w postaci szczątkowej. Otóż Wojewódzki Konserwator Zabytków sformułował następujące założenia rekonstrukcyjne, z którymi się zgadzam - przynajmniej na poziomie generalnej zasady selekcji. Za podstawę przyjęto poszukiwanie zasady złotego środka pomiędzy wymogami ochrony zabytkowej substancji i potrzebami inwestora. Wszelkie przeróbki zewnętrznej formy zespołu ( szczególnie elementy nowoczesne, kontrastujące z formą obiektu) wprowadza się ostrożnie - i z wyłączeniem obiektów najcenniejszych (jak np. Węgrzce czy Tonie) - tam przeróbki zewnętrzne są niedopuszczalne. Preferuje się rozwiązania łatwo demontowalne - metalowe, kompozytowe, przekrycia namiotowe itp.

Przy rekonstruowaniu obiektów bierze się pod uwagę stopień zachowania obiektu. Obiekty silnie zdewastowane, pozbawione pancerzy, stolarki okiennej, stropów wewnętrznych, przepierzeń itp. kwalifikowane są do pełnej rekonstrukcji (co niekoniecznie oznacza np. rekonstrukcję pancerzy - koszt byłby horrendalny - postuluje się zastąpienie ich atrapami), w obiektach częściowo wyburzonych, pozbawionych części podstawowej formy (bryły lub obrysu ziemnego) dopuszcza się większą dowolność rekonstrukcyjną, natomiast dla obiektów istniejących w postaci szczątkowej (np. Podchruście, Sudół) w zasadzie nie przewiduje się faktycznej rekonstrukcji - tutaj dopuszcza się wprowadzanie nowoczesnych, przeszklonych obiektów kubaturowych jedynie wymiarami odpowiadających pierwotnemu stanowi, względnie utwalenie w postaci ruiny.

Nie chodzi mi o automatyczne przeniesienie tych zasad na zachowane w Polsce zamki, chcę natomiast pokazać, że podejście do kwestii rekonstrukcyjno - adaptacyjnych nie musi być doktrynalne - wręcz powinno być każdorazowo uzależnione od formy, umiejscowienia w terenie, stanu zachowania i posiadanych archiwaliów (ikonografia).

[yendras]

Grzeszysz pychą, występujc przeciw woli właściciela - który wygrał sprawę w sądzie przeciwko wojewódzkiemu konserwatorowi zabytków.

Obecny właściciel kupił trwałą ruinę ze świadomością wszelkich ograniczeń. Jeżeli nie podobają mu się ruiny mógł wybrać obiekt znacznie lepiej zachowany. W tym przypadku Twój ulubiony argument o świętym prawie własności nie ma sensu.

[arcy]

Moim zdaniem ma. Można zabronić prywatnemu właścicielowi niszczenia zabytków. Ale nie widzę najmniejszego powodu, dla którego nie mógłby ich odbudowywać, oczywiście zgodnie ze wskazaniami konserwatora. Zwłaszcza, że tego rodzaju ruiny nie pełnią żadnej funkcji - raczej ciężko mówić o ich zwiedzaniu, natomiast często niosą pewne zagrożenie dla osób, które by tego próbowały (jak ta zawalona ściana).

Jeżeli taka ruina znajduje się na prywatnym gruncie, to skoro państwo chce ją utrzymać, niech wykupi działkę. Jeżeli jednak postąpiło inaczej i trafiła ona w ręce prywatnej osoby, niech przynajmniej nie przeszkadza.

[yendras]

Arcy, o sensie rekonstrukcji dyskusja przetoczyła się już wcześniej. Prawa, obowiązki i ograniczenia właścicieli zabytków oraz państwa określa zaś odpowiednia ustawa.
Kupując zabytek należy liczyć się z wieloma ograniczenia. Podobnie jest z kupnem działki budowlanej, której sposób zabudowy i użytkowania określa plan zagospodarowania przestrzennego. Chcesz zbudować fabrykę albo apartamentowiec - nie kupuj działki pod zabudowę jednorodzinną. Chcesz zbudować dom z płaskim dachem - nie kupuj działki tam gdzie plan zagospodarowania narzuca dach stromy. Chcesz sprzedawać alkohol - nie kupuj sklepu vis a vis szkoły. Chcesz mieszkać w zamku - nie kupuj trwałej ruiny.
To czy jesteś właścicielem ne ma tu żadnego znaczenia. Prawo własności bowiem jest święte tylko do tego momentu, kiedy zaczyna naruszać prawa innych osób bądź całych społeczności.