Słownik gwary ślonskiej

[kiszot]

Specjalnie dla Cyrkoni znalazłem taki słownik żeby wiedziała ło czym godomy.


A - M

abo - albo
adyć - przecież
ancug - ubranie
bajtel - mały chłopiec, w kopalni nowicjusz
bajtlik - portmonetka
barzo - bardzo
bek - płacz
bele - chociaż, żeby, tylko
bery - gadanie od rzeczy
bez - przez
bezmała - ponoć
bez połednie - w południe
bifyj - kredens
blank - zupełnie
blycnąć - błysnąć
błaznować - żartować
błecha - pchła
błozny - żarty
boractwo - biedactwo
borok - biedaczek
bórg - na kredyt
buła - góz
buks - zuchwały żartowniś
cechownia - sala zborna w kopalni
cera - córka
ciepać - rzucać
ciućmok - fujara
cnić - tęsknić
coby - aby, żeby
chaja - bitka, awantura
chasiok - śmietnik
chnet - wnet, niedługo
chrobok - robak
chycnąć - zabrać
cięgiem - ciągle
cyganić - kłamać
cygoria - cykoria
cyndel - lont
czub - głowa
ćma - ciemno
ćmiewek - zmierzch
ćwiercina - jedna czwarta, ćwierć
dać się na kogoś - rzucić się na kogoś
dać spodobać - pozwolić
dawać pozór - uważać
dekel - tu przykrywa
deptanie - parzenie się koguta i kury
do porządku - poprawnie
doskwierać - dokuczać
do kupy - razem
drabiniok - wóz drabiniasty
drap, drapko - prędko
druk - ciśnienie
dupek - walet
dwór - podwórze
dycki - zawsze
dyć - przecież
działali - masło robili
dzieciok - dziecko
dziepiero - dopiero
dzis - widzisz
dźwierze - drzwi
eli - czy
familok - dom robotniczy dla kilku rodzin
fara - probostwo
faroński - pieroński, dobry, zły
farorz - proboszcz
fasować - zrobić, złapać
fater - ojciec
fechtować - żebrać
fedrować - rąbać ścianę węglową
fela - podkład, drąg
felonić - przeklinać
felezunek - sprawdzanie obecności górników
fertik - koniec, gotów
fest - mocno
festelnie - bardzo mocno
flinta - karabin
frelka - panna
fulać - gadać głupstwa
furgać - fruwać
furt - daleko, precz
galoty - spodnie
gańba - wstyd
gelender - poręcz
geltag - wypłata
genau - dokładnie
gibko - prędko
gichnąć - uderzyć, chlustnąć
giry - nogi
gizd - przezwisko
głupielok - głupiec
golac, gołacz - fryzjer
golnąć - wypić
gon - polowanie
gorki - gorący
gorko - gorąco
gorol - człowiek z poza Śląska
gorszyć - złościć się
gorzała, gorzołka - wódka
góra - strych
gramuła - niezdara
gruba - kopalnia
gryfnioczka - elegantka
gryfny - zręczny, szykowny
halba - pół litra
handstand - stać na rękach
haka - kilof
harpun - przezwisko kobiety
haziel, haźlik - ustęp, ubikacja
heksenszus - postrzał
hereszt - więzienie
hut - kapelusz
ini - inni
inkszy - inny
inszy - inny
istny - prawdziwy, właściwy, ów
isto - zapewne, chyba
ja - tak
jakla - bluza
jakosik - jakoś
jankor - troska, zmartwienie
jeno, jeny - tylko
jezderkusie - okrzyk przestrachu
jeżyć - pieklić się
joch - ja, jam
kabza - kieszeń
kaj, kań - gdzie
kajniekaj - gdzieniegdzie
kafejka - kawiarnia
kamrat - kolega
kandy, kansi - gdzie
kapelonek - proboszcz
kapkę - trochę
kara - taczka
karbidka - lampa karbidowa
karlus - chłopiec, kawaler
kaś - gdzie
katać - czyżby
kejza - ser
kiej - kiedy
kiejby - gdyby
kiełzanie - ślizganie
kiery - któryś
kiszka - zsiadłe mleko
kita - kawał mięsa
klamory - stare graty
klin - padołek
klupać - pukać
kumotra - chrzestna matka
knap - mało
knefel - guzik
kofer - kufer, skrzynia
kokot - kogut
kole - obok
koło - rower
kopidół - grabarz
kopyrtnął - przewrócił się
kranz - kawał
krauza - słoik
krasikoń - koniczyna
krepel - pączek
krojcdupek - walet treflowy
krupniok - kiszka kaszana
krupy pogańskie - kasza gryczana
kryka - laska
krzest - chrzest
krzykopa - rów
krzynkę - trochę
kucać - kaszleć
kurzawa - zamieć śnieżna
kurz - dym
kulok - okrągły klocek drewniany
kuwert - koperta
kwaretka - ćwiartka wódki
kwaternik - sublokator
kwaśnica - woda z kiszonej kapusty
labo - albo
lajbwacha - straż przyboczna
laksyra - biegunka
larmo - hałas
larmować - krzyczeć, hałasować
larwa - maska
lejty - bicie, lanie
lipsta - narzeczona
luft - powietrze
łeb - głowa
łoblycze - ubranie
łobłapiać - obejmować
łoboczyć - zobaczyć
łobuch - obu, dwóch
łonaczyć - robić
łoński rok - ubiegły rok
łostudzić - tu znudzić się
łoszydzić - oszukać
łycha - łyżka
łypać - patrzeć
magierka - czerwona czapka
majtnąć - chlastnąć, uderzyć
mamlas - fujara
mamulka - matka
maras - błoto, śmiecie
masna - tłusta
masarz - rzeźnik
maszkiecić - wybierać co najlepsze
maszkiety - słodycze
mazelonka - spódnica w stroju śląskim
miano - imię, nazwa
mianować się - nazywać się
miech - worek
miechtać - mienić się, lśnić
mierzić - denerwować
miesiączek - księżyc
miglanc - filut, cwaniak
mocka - dużo, siła
modro - niebiesko
mycka - czapka


N - Ż

nabijać się - wyśmiewać
nagłość - porywczość
najduch - przezwisko (znajda)
na kreda, na pomp, na bórg - na kredyt
nale - lecz, ale
naprać się - upić się
narobić - wypróżnić się
naskwol - naumyślnie
nasuć - nasypać
nazdać - nawymyślać
nawalony - pijany
nieskoro - późno
nierod - niechętny
nieskładno - niepasuje
nikaj - nigdzie
nudle - makaron
nudelkula - wałek do ciasta
oblec - ubrać
obmierzło - uprzykrzyło
obstoć - zrobić dobre wrażenie
ociepać - obrzucić
ogrywać - tu chodzić z muzyką i życzeniami
oklupać - tu otrząsnąć się
osnożyć - zabrudzić
ostuda - przykrość, kłopot
padać - mówić
pakslik - pakunek
paryzol - parasol
patrona - nabój
pąć - pielgrzymka
pąknąć się - odsunąć się
pendziałek - poniedziałek
penzyja - renta, emerytura
perlik - młot kowalski
pierona - przekleństwo
pierzyna kandego - przekleństwo
pięćdwadzieścia - dwadzieściapięć
pijus - pijak
piskać - gwizdać
piznąć - uderzyć
plaskaty - płaski
plaskówka - płaska butelka z wódką
pluta - słota
płaczka - łza
płoszczyca - pluskwa
podwiela - dopóki
pociepnąć - porzucić
pofyrtano - ogłupiała
pohatrusić - pokłucić się
pojakiemu - dlaczego
poklupać - popukać
pokora - tu smutek, żałoba
polekku - pomału
ponki - jabłka
poprzać - pokochać
porząd - stale, ciągle
porzykać - pomodlić się
poszelontać - wstrząsnąć
potek - chrzestny
potka - chrzestna
poturlać - pokulać
pra - skrót od prawda
pragliwy - chciwy
prawić - mówić, opowiadać
preswuszt - salceson
promp - prosto, otwarcie
przać - sprzyjać, kochać
przeca, przecę - przecież
przeprzyć - przekonać
przesmyczyć - przenieść
przetyrmanić - stracić, wydać
przetyrpła - przeniosła, przepchnęła
przyrychtować - przygotować
psinco - tyle co "figa z makiem", nic
pukiel - garb, plecy
puklaty - garbaty
purt - zbereźnik
purtnąć - zasmrodzić
pyrsk - rodzaj pożegnania lub toastu
pysk - twarz
raja - kolej, twoja kolej
rajcować - plotkować, rozmawiać
ramon baba - tęga, silna kobieta
rant - rów, kant
rąbło - zdenerwowało
rechtór - nauczyciel
reumatyka - reumatyzm
rewiyr - zwolnienie lekarskie
richtik - rzeczywiście
robić za błozna - kpić z kogoś, błaznować
rozkidać - rozlać
roztomaity - różny
roztomiły - bardzo miły
rychtować - przygotować, urządzać
ryczeć - krzyczeć, płakać
ryczka - zydel, mały stołek
ryj - tu twarz
ryma - katar
rypnąć - uderzyć
rysik - twardy sztyft do pisania na tablicy
rzykać - modlić się
kwaternik - sublokator
sam - tu, tutaj
samotny (a) - kawaler (panna)
seblyc sie - rozebrać się
semnąć - zdjąć
serwet - obrus
skazać - dać znać
skąpidusza - skąpiec
skiż - z powodu
skoczka - pchła
skórkorz - handlarz skórami
skrzypka - skrzypce
skuli - z powodu
słomionka - kosz ze słomy
smolić - poniechać
smyk - urwis
słuchatelnica - konfesjonał
spodnioki - kalesony
spokopić - zrozumieć
spomiarkować się - domyślić się
sprawić - naprawić
starzyk - dziadek
stracić się - zginąć
strzykać - spluwać przez zęby
styknąć - wystarczyć
suć się - sypać
swaczyna - podwieczorek
syjmować - zdjąć
synek - chłopiec
szachtla - pudełko
szaket - żakiet
szałot - sałatka
szola - winda w szybie
szczyrkać - dzwonić czymś
szkrabaka - zużyta miotła
szmergiel - niespełna rozumu
szpajcha - szprycha
szpyrka - słonina
sztajger - sztygar
sztand - stragan
sztompel - stępel, drewniane podpory, stojaki
sztrafa - kara
sztuchnąć - szturchnąć
sztudować - studiować
szumina - piana
szwandrać - szwargotać
szynka - sztaba żelaza
szynkarka - kelnerka
ślimtok - brudas, przezwisko
śmiertka - śmierć
śmignąć - uderzyć batem
świdrzyć - zezować
świekra - teściowa
tabulka - tabliczka do pisania
tacik - ojciec
tąpnąć - zatrząść się
topek - nocnik
truła - trumna
trzepaczka - tu usta
tunkać - tu maczać
tuplikować - wyjaśniać
udzik - udko
ujek, ujec - wujek
umasta - okrasa, omasta
umazany - ubrudzony
ustoń - zaprzestań
uwarzyć - ugotować
uzdo - spodobało
użąglić - użądlić
wachta - warta
wachterz - wartownik
wadzić się - kłócić się
wajać - prosić, błagać
wandrus - wędrownik
wartko - prędko
warzyć - gotować
wciepować - wrzucać
wele - obok
wertikol - szafa na bieliznę
weta - zakład
wetli sie - założyli się
widełka - widelec
wiela - ile
wielgachny - bardzo wielki
wierch - wierzch
wojok - żołnierz
woniać - wąchać
wonieć - pachnieć
wuszt - kiełbasa
wyciepać - wyrzucać
wychodek - ustęp
wykludzić - wyprowadzić
wynokwiać - wydziwiać, wymyślać
wyplędzieć - wysunąć język
wysiady - gromadne plotkowanie
za jedno - po imieniu
zaklupać - zapukać
zakucać - zakaszleć
zawachować - przypilnować
zawdy - zawsze
zawiścić - zazdrościć, zawiść
zgniły - leniwy
z kuli - z powodu
zmarasić - zbrudzić
zmaścić - ukraść
zmierzły - zrzędliwy
zoki - skarpety
zrzadło - lustro
zwada - kłótnia
żeleźniok - okrągły piecyk żelazny
żymlok - bułczanka
żymła - bułka
żynąć - gnać, pędzić

[Pucak]

A Ciul

[adam16]

abcybilder - naklejka
abfal - śmieć
achtelka, achtla - butelka wódki, likieru, 1/8 litra
achtlik - ósma część czegoś
afa - małpa, małpica
ajmer, ajmro - wiadro
ajncla - mieszkanko jednopokojowe, kawalerka
ajzynbaniok - kolejarz
ajzynzyjga - pilka do metalu
aksle - ramiączka
akuratny - dokładny, pedantyczny
Altreich - Sosnowiec
amolok - cukierek miętowy
ankrować - kotwiczyć, zabezpieczyć budynek przed szkodami górniczymi
ancug - ubranie męskie, garnitur
antryj - przedpokój
ańbryna - zasmażanka
arbajancug - ubranie robocze
asza - popiół
aszynbecher, aszynbejcher - popielniczka

[adam16]

babskie scochy - szczaw
bachraty - pękaty, wybrzuszony
badytuch - ręcznik kąpielowy
bajlaga - kanapka, klapsznita z czymś
bajs - kęs, a. ugryzienie czegoś lub kogoś -> Twoj hunt mie bajsnoł w żić
bajsnyć - ugryźć, skosztować
bajtel, bajtlik - dziecko, chłopiec
bajzel - nieporządek, bałagan
bakać - pracować, palić papierosy
bakpulwer - proszek do pieczenia
bal, bala - piłka
baliczek, balik - piłeczka
bana - kolej, pociąg
bandzyjga, bandzejga - piła taśmowa
banhof - stacja kolejowa, dworzec
bania - dynia
baniorz - kolejarz
bauplac - plac budowy
bele kaj - byle gdzie
belontać - mieszać, kiwać się, majdać, dyndać
beskursyjo - hultaj, cwaniak
beszong - nasyp kolejowy
betlyjka - szopka, stajenka betlejemska
bez - bez, przez -> Jedziem na Szczecin bez Katowice
bez lato - latem, podczas lata
bez połednie - w południe
bez zima - zimą, podczas zimy
bezma, bezmała, bezmałaś, bezma, bezmaji - ponoć, prawdopodobnie
bezto beztoż- z tego powody, dlatego, przez to
beztydziyń - w ciagu tygodnia
bifyj - kredens
bigel, bigiel - wieszak na ubrania
biglonzko, biglołzko - żelazko
biglować - prasować
biglynbret - deska do prasowania
binder - krawat
bir - piwo
biksa, bikska - puszka, konserwa
bistenhalter, biustenhalter - stanik
biza - kant w spodniach
blaszok - coś z blachy, np. pomieszczenie sklepowe o blaszanych ścianach
blank - zupełnie, całkiem
blaza - odcisk, pęcherz
blindar - ślepa kliszka
blizablajfer - piorunochron
blukać, blakać - gadać bzdury
blyndować - oślepiać
blomwaza - wazon
błoznować - żartować
bocoń, bocóń, boczoń - bocian
bodnonć - ukłuć
bojtlik, bojtliczek, bojtel - torebka, woreczek
bok, boki - zasłona
bolawy - bolący
boliłoczka - kwiatki jaskry
bolok - miejsce bolące, siniak, wrzód
bombon - cukierek
bonclok - garnek, garnek gliniany
bonkawa - kawa, kawa naturalna
bonty - kolory
borsztajn - krawężnik
borok - nieborak, oferma
bracik - brat
brateringi - śledzie opiekane
bratkartofle - smażone kartofle
bratruła, ruła - piekarnik
brauza - oranżada, napój musujący w butelce lub w proszku do rozcieńczenia
brecha - łom
brele, bryle - okulary
brelok, brelaty - okularnik, noszący okulary
breweryjo - awantura
briftasza - portfel
briftryger - listonosz
bronotny - brązowy
brusek - szlifierka, kamień do ostrzenia noży, kosy...
brusić - ostrzyć, szlifowć
brzidok - ktoś nieładny, niesympatyczny
buczeć - gderać, marudzić
buda - szkoła, a. bramka na boisku, a. kram, stoisko na targu lub na odpuście
budziorz - bramkarz, a.sprzedawca w budzie
buła - guz, opuchlizna
byamter, beamter - urzędnik
być w doma - zrozumieć
byfyj, bifyj - kredens
bymbyn - bęben, a. chłopczyk
byrkać - odbijać po jedzeniu
byrna - żarówka
byszta - szczotka
bysztek - sztućce
byzuch - odwiedziny

[adam16]

Jeśli będzie taka wola, to mogę zamieścić ciąg dalszy rozszerzonego słownika

[kiszot]

Jeśli będzie taka wola, to mogę zamieścić ciąg dalszy rozszerzonego słownika

A to juz sie musi wypowiedziec sama zainteresowana.

[ZIOMEK2]

A Ciul

To określenie, jak mawiał stary Kozyra, przybyło to słownictwa śląskiego ( w gwarze nieznane ) z centralnej Polski po roku 1918 (?)
Także w słowniku gwary śląskiej z roku 1996 ( wyd. rozszerzona ) nie jest zapisane.
Słowo to określa popularnego " ułomka " ( coś od szalonego głupka ), być może też pochodzi od " ciura " czyli w/g słownika j.polskiego tzw. swawolnego wojaka ( luzacki wojak ) ?!